İstanbul Mahkemesi 97 Numaralı Sicil (H.1217-1225 / M. 1802-1810) cilt: 83, sayfa: 414 Hüküm no: 296 Orijinal metin no: [113a-2] Bu defter İBB Kültür A.Ş. ve Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi ortaklığı ile hazırlanmıştır. Avrupa tüccarı statüsünde olanlara tanınan hak ve imtiyazlar ile bunların uygulanmasına dikkat edilmesine dair ilmühaber Avrupa tüccârının ilmühaberi kāimesi. İlmühaberdir. Avrupa ticâretine me’zûniyeti hâvî yedlerine başka başka berevât-ı aliyye i‘tâ olunan tüccâr ve bâ-evâmir-i aliyye ikişer nefer hizmetkârlarının, gerek Müslim ve gerek milel-i sâireden, her hangisiyle da‘vâları zuhûrunda dört bin akçeden ziyâdeye resîde olan da‘vâları mahkemelerde görülmeyip Arz Odası’nda huzûr-ı âsâfîde rü’yet ve fasloluna. Ve müste’men tercümanları ve hizmetkârlarının nâil oldukları imtiyâz ve emniyet ve müsâ‘ade ve ri‘âyet tamamen tüccâr-ı mersûm ve hizmetkârları haklarında bilâ-istisnâ icrâ kılına. Ve ashâb-ı berevâtdan birinin her kimde olur ise olsun, mümzâ ve ma‘[m]ûlün-bih temessüğü mûcebince vekîlleri ve esnâfının tevâtüren şehâdetleriyle müsbet matlûbu oldukda yedinde olan temessüğü hâkime ibrâz ve lede’s-sübût matlûbu olan meblağ tahsîl olunup yüzde ikiden ziyâde resm mutâlebe olunmaya. Ve bunların umûr u husûslarına ve hesâb ü kitâblarına ve fasl u hasm-i müdde‘âya dikkat ve idhâl ve ihrâclarına nezâret ve rü’yet eylemek üzere Dîvân-ı Hümâyûn’um beylikcisi bulunanlar nâzır ta‘yîn ve Dîvân-ı Hümâyûn’um tercümanı olanlar ma‘rifeti ve tarafeynden bi’l-intihâb me’mûr olacak mümeyyiz bâzergânlar ma‘rifetleriyle evvelâ kā‘ide-i tüccâr üzere da‘vâ ve nizâ‘ları lede’r-ru’ye nâzır-ı mûmâ-ileyh bâ-takrîr makām-ı vâlâ-yı Riyâset’e arz ve eğer şer‘-i şerîfe mürâca‘atları [113b] lâzım gelir ise bâlâda beyân olunduğu üzere âhar mahallerde rü’yet olunmayıp Arz Odası’nda huzûr-ı âsâfîde şer‘le görülüp fasloluna. Ve berevât-ı şerîfe ve evâmir-i aliyye ile nâil-i imtiyâz olanlardan birini gerek ehl-i İslâm ve gerek re‘âyâdan biri li-ecli’t-terâfu‘ mahkemeye veyâhûd Bâb-ı Âlî’ye götürmek murâd eyledikde zâbitân taraflarından tekdîr ile mu‘âmele ve kesr-i i‘tibârlarını mûcib olacak vaz‘ vukū‘a gelmemek için bunları himâyet ve vücûh-i mezâlim ve te‘addiyâtdan vikāyetlerine me’mûr kılınan nâzır-ı mûmâ-ileyh tarafından mübâşir ta‘yîniyle kaldırılıp âhar tarafdan mübâşir ta‘yîn olunmaya ve habsleri iktizâ eder ise yine nâzır-ı mûmâ-ileyh ma‘rifetiyle habsoluna. Ve sa‘yen li’l-mîrî ma‘a-zam tahsîs kılınan cizye bahâların beher sene nâzırları ma‘rifetiyle Âsitâne cizyedârına te’diye ve teslîm eyledikçe cizyedâr ve kolcular tarafından kâğıd teklîfi vesîlesiyle tekdîr ve rencîde olunmaya deyü bâ-hatt-ı hümâyûn-ı inâyet-makrûn verilen nizâm ve yedlerine i‘tâ olunan berevât-ı şerîfe şerâitinde münderic ve mastûr olduğuna binâen şerâit-ı mer‘iyye-i mu‘teberenin dâimen ve müstemirren infâz ve icrâsına i‘tinâ ve dikkat ve tüccâr-ı mersûme ve bâ-evâmir-i aliyye hizmetkârları olanlar vücûh-i mezâlim ve te‘addiyâtdan himâyet ü sıyânet ve iktizâ eden zâbitân ve rüesâya tenbîh ve te’kîde mübâderet eylemek üzere iktizâ eden mahallere ilmühaber kāimeleri verilmek lâzım gelmekden nâşî sa‘âdetlü Dergâh-ı âlî Yeniçerileri Ağası ve Çavuşbaşı ağalar taraflarına başka başka ilmühaberleri verilmeğin İstanbul Kādısı efendi hazretlerine dahi işbu ilmühaber kāimesi verildi. Fî-evâhiri Ş sene 1223