İstanbul Mahkemesi 154 Numaralı Sicil (H. 1237-1246 / M. 1822- 1831) cilt: 88, sayfa: 153 Hüküm no: 33 Orijinal metin no: [21b-1] Bu defter İBB Kültür A.Ş. ve Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi ortaklığı ile hazırlanmıştır. Sultanahmed evkafından Galata Kereste gümrüğü geliri Âsitâne-i sa‘âdet’de Atmeydanı’nda vâki‘ merhûm ve mağfûrun-leh Sultan Ahmed Hân tâbe serâhu hazretlerinin Câmi‘-i şerîfi ve imâret-i âmire ve hayrât-ı sâirleri evkāfından Galata voyvodalığına merbût Kereste gümrüğüne tevârüd eden keresteden yüz akçede dört akçe İslâmdan ve beş akçe re‘âyâdan resm-i gümrük alınmak bâ-hatt-ı hümâyûn-ı şevket-makrûn şürût-ı nizâmından iken kereste sefâyini rüesâsının Dersa‘âdet’e getirdikleri keresteden ba‘zan ziyâdece gümrük alınarak gadr olunmakda olduğundan bahisle sefînelerine tahmîl eyledikleri kereste kangı mahalde tahmîl olunmuş ise ol mahallin hâkiminden veyâhud zâbiti tarafından yedlerinde olan kāimelerine mestûr mahallî fiyatıyla hesâb olunarak resm-i gümrük alınması husûsu rüesây-ı sefâyin bâ-arzuhâl istid‘â etmiş ve ol vakitde vakf-ı müşârun-ileyh tarafından kereste gümrükcüsü bulunan Mustafa Şâkir Ağa hâzır olduğu hâlde mukaddemâ arz odasında ber-nehc-i şer‘î lede’t-terâfu‘ rüesâ-yı sefâyin-i merkūmun istid‘âlarını gümrükcü-yi mûmâ-ileyh kabûl edip rızâ-i tarafeyn ile râbıta verilerek i‘lâm-ı şer‘îsi i‘tâ olunmuş olduğu derkenârdan müstebân olup el-hâletü hâzihî taraflarından takdîm kılınan bir kıt‘a takrîr meâlinde zikrolunan Kereste gümrüğünün hâsılâtı eshâm fâizine vakf-ı müşârun-ileyhin câmi‘-i şerîf ve imâret-i âmire ve hayrât-ı sâirelerine müretteb ve ber-minvâl-i muharrer resm-i gümrük alınmak şürût-ı nizâmından iken hilâf-ı şürût ve fermân-ı âlî bir takrîb ahz etmiş oldukları i‘lâm-ı mezkûru ser-rişte ederek resm-i gümrük i‘tâsında ta‘allül ve muhâlefet eylediklerinden bu husûs vâridât-ı gümrüğün kesr ü noksanına bâdî ve giderek sâir gümrüklere dahi sirâyet ile vakf-ı şerîf-i mezkûra ve cânib-i mîrîye<> hasârı müeddî olacağı beyânıyla himâyeten li’l-vakf sâbıkı ve Emti‘a gümrüğü şürûtu vechile kerestenin dahi resm-i gümrükleri tahsîl olunmak üzere rüesâ-yı merkūmenin vâki‘ olan mu‘ârazalarının men‘ ü def‘ bâbında emr-i şerîf i‘tâ buyrulması tahrîr ve iltimâs olmağla kuyûda lede’l-mürâca‘a vakf-ı şerîf-i mezkûr mülhakātından Galata voyvodalığına merbût Kereste gümrüğüne tevârüd eden kerestenin yüz akçede dört akçe İslâmdan ve beş akçe re‘âyâdan resm-i gümrük mu‘tâd iken külliyetli kereste hamûlesiyle tevârüd eden sefâyin rüesâsı ber-mûceb-i şürût-ı nizâm iktizâ eden resm-i gümrüklerin edâsında tereddüd ve muhâlefet ederek üç beş yüz guruş alınması lâzım gelen keresteye kırk elli guruşdan ziyâde vermeyiz deyü a‘zâr-ı vâhiye îrâd eyledikleri beyânıyla o makūle kereste sefâyini rüesâsı kereste hamûlesiyle gümrük-i mezbûra vürûdunda şürûtu mûcebince resm-i gümrüklerini tediye eylediklerini müş‘ir gümrükcü tarafından rüesâ-yı merkūmûn yedlerine izin tezkiresi verilmedikce mürûrlarına ruhsat verilmemesi derciyle tekîdi hâvî emr-i şerîf sudûru mukaddemâ bâ-takrîr lede’l-inhâ ber-mantûk-ı kuyûd Dersa‘âdet’e gelen kereste ber-mu‘tâd-ı kadîm kereste gümrükcüsü tarafından tahmîl veyâhud ta‘ahhüde râzı olurlar ise sefîneden hîn-i ihrâcında aded tahrîr ettirilip ber-mûceb-i şürût yüzde dört akçe Müslim ve beş akçe kefereden iktizâ eden resm-i gümrükleri tamamen tahsîl olunmadıkca âhara bey‘ olunmayıp mu‘tâda mugāyir bî-hûde muhâlefetleri ma‘rifet-i şer‘le men‘ ve def‘ olunmak bâbında iki yüz yirmi altı senesinde emr-i şerîf verilmiş olduğuna binâen keyfiyet mukaddem Emti‘a gümrüğü emîni tarafından i‘lâm olunarak bâ-takrîr rikāb-ı hümâyûn-ı şâhâneye lede’l-arz İstanbul gümrükcüsünün i‘lâmı mûcebince tecdîden emir verilip umûr-ı bahriye nâzırlarına dahi yedinde kereste gümrükcüsü tarafından edâ tezkiresi olmayan sefîne rüesâsının hiçbir tarafa mürûruna ruhsat vermeyip muhâlefet etmeleri derc ve tenbîh ve tekîd oluna deyü şeref-yâfte-i sudûr olan hatt-ı hümâyûn-ı şevket-makrûn-ı şâhâne mûcebince otuz sekiz senesi evâhiri Safer’inde emr-i şerîf ve umûr-ı bahriye memûr zâbitân taraflarına ilmühaberleri verilmiş olduğu ve tüccâr tâifesinin Âsitâne Emti‘a gümrüğüne getirip ve Âsitâne’den taşra mahalline götürdükleri bi’l-cümle emti‘a ve eşyâlardan Müslim’den yüzde dört akçe ve re‘âyâdan yüzde beş akçe hesâbıyla îcâb eden resm-i gümrük alınmak şürût-ı kadîm ve nizâm-ı mer‘iyyeden [22a] olup tâife-i tüccâr Âsitâne Emti‘a gümrüğü’ne getirdikleri eşyâ kangı mahalde n tahmîl olunur ise o mahallin hâkim veyâhud zâbiti tarafından mahallî fiyatıyla yedlerine kāimeleri verilmesi ve ol kāimede mastûr mahalleri fiyatıyla hesâb olunarak resm-i gümrükleri alınması husûsuna dâir sarâhaten bir şürût ve kayd bulunmadığı ba‘de’l-ihrâc iktizâsı gümrük emîni efendiden lede’l-isti‘lâm Emti‘a gümrüğü hakkında cârî olan şürût-ı nizâm zikrolunan Kereste gümrüğü hakkında dahi cârî olduğu hâlde takrîr ve inhâlarında bast ü beyân olunduğu vechile Kereste gümrüğü tarafından dahi ber-mûceb-i şürût-ı nizâm resm-i gümrük alınmasiçin mukaddemâ sâdır olan emr-i âlîşân tekîdini hâvî emr-i şerîf ısdârı lâzım geleceğini i‘lâm etmekle keyfiyet-i iktizâsı lede’s-suâl Emti‘a gümrüğünde zikr olunduğu vechile Müslim’den yüzde dört ve re‘âyâdan yüzde beş almak üzere îcâb eden resm-i gümrük alınmasından şürût-ı kadîm ve nizâm-ı mer‘iyyesi Kereste gümrüğü hakkında dahi cârî ve mer‘î olan şürût-ı nizâm-ı kadîmesinden musarrah olup Kereste gümrüğünün bedel-i iltizâmı fâiz-i eshâm ve vâkıf-ı müşârun-ileyhin Câmi‘-i şerîf ve imâret-i âmiresi hademelerinin vezâif ve mesârifât-ı sâirelerine müretteb olduğu meâl-i derkenârdan müstebân ve rüesâ-yı sefâyinin ol vechile vâki‘ olan istid‘âlarına mebnî mahallî fiyatıyla resm-i gümrük verilmesi gümrük-i mezbûre bedel-i iltizâmına kesr ve noksanına bâ‘is olarak encâmında zararı cânib-i mîrîye vakf-ı şerîf-i mezbûre râci‘ olacağından ve istid‘âları vechile mahallî fiyatıyla gümrük alınmasına dâir şürût-ı nizâm kaydı bulunmadığından rüesâ-yı sefâyin ber-minvâl-i muharrer istid‘â ve muhâlefetleri şürût-ı nizâm-ı gümrüğe muvâfık olmadığına mebnî cânib-i mîrîyi vakf-ı şerîfi gadrdan himâyeten fîmâ ba‘d rüesâ-yı sefâyin Âsitâne Kereste gümrüğüne getirip ve cânib-i Mısr’a götürdükleri kereste şürût-ı nizâm-ı kadîmi üzere kereste gümrükcüsü tarafından tahmîn veyâhud ta‘ahhüde râzı olurlar ise sefîneden hîn-i ihrâcında aded ve tahrîr ettirilip Âsitâne Emti‘a gümürğü şürûtu mûcebince yüzde dört akçe Müslim ve beş akçe kefereden îcâb eden resm-i gümrüğü alınmak ve o makūle hilâf-ı vâki‘ istid‘âlarından dolayı yedlerinde olan i‘lâmı sened ittihâz eden mugāyir-i şürût-ı nizâm-ı kadîm hilâf-ı emr-i âlî rüesâ-yı sefâyin ol vechile mahallî fiyatıyla resm-i gümrük veririz deyü bî-hûde vâki‘ olan müdâhalelerinin men‘i’çün takrîrleri ve emîn-i mûmâ-ileyhin i‘lâmı mantûku üzere mukaddem sâdır olan emr-i şerîf-i mezkûrun tekîdini hâvî emr-i şerîf ısdârı ve keyfiyet ma‘lûm olmak için verilen i‘lâm-ı mezkûrun kaydı bâlâsına şerh verilip Mahkeme-i Bâb sicilline ve Emti‘a gümrüğü defterlerine ve reisler kethüdâsı tarafına ilmühaberleri i‘tâsıyla tanzîmi husûsu irâde-i seniyyeye menût eden Haremeyn muhâsebesinden derkenâr olunduğu Şıkk-ı evvel Defterdârı izzetlü es-Seyyid Mehmed Esad Efendi takrîr etmekle takrîr-i mezkûr rikāb-ı hümâyûn-ı şâhâneye lede’l-arz inhâ ve i‘lâm olunduğu üzere mukaddem sâdır olan emr-i şerîfin tekîdini hâvî emr-i âlî ısdârıyla iktizâ eden mahallere ilmühaberleri i‘tâ olunarak tanzîm olunması bâbında hatt-ı şerîf-i mülûkâne şeref-rîz-i sudûr olmağla mûcebince iktizâsı tanzîm olunmak bâbında fermân-ı âlî sâdır olmağla imdi mûcebince mukaddem sâdır olan emr-i şerîfin tekîdini hâvî arzlarıyla şeref-rîz-i sudûr eden işbu emr-i celîlü’ş-şânın mûcebi tenfîz ve hilâfından tehâşî ve ittikā olunmak bâbında Mahkeme-i Bâb sicilline ve Emti‘a gümrüğü defterlerine ve Reisler kethüdâsı tarafına ilmühaberleri i‘tâsıyla İstanbul ve Galata kādılarına ve Haremeyn-i şerîfeyn müfettişi’ne ve gümrük emînine ve İstanbul ağasına ve keresteciler kethüdâsı’na hitâben bâ-hükm-i hümâyûn verilmek recâsına iftihârü’l-havâs ve’l-mukarrebîn mu‘temedü’s-salâvât ve’s-selâtîn mümtâzü’l-izzi ve’t-temkîn bi’l-fi‘l Dârü’s-sa‘âdeti’ş-şerîfe ağası olup hâlâ Haremeyn-i şerîfeyn evkāfı nâzırı olan Ebûbekir Ağa dâme ulüvvühu Dîvân-ı Hümâyûn’a arz <> etmeğin mûcebince <> hükm deyü fermân-ı âlî sâdır ve reisler kethüdâsı tarafına başka başka ilmühaberleri verilmekle vech-i meşrûh üzere Mahkeme-i Bâb sicilline dahi işbu ilmühaber kaydı. Fî selhi Ş sene [1]239.