İstanbul Mahkemesi 154 Numaralı Sicil (H. 1237-1246 / M. 1822- 1831) cilt: 88, sayfa: 273 Hüküm no: 128 Orijinal metin no: [47b-3] Bu defter İBB Kültür A.Ş. ve Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi ortaklığı ile hazırlanmıştır. Halktan fazla para alarak haksız kazanç sağlayan sırık, arka ve at hamallarının gidecekleri yere göre fiyat tarifesi tespit edilmesi emri üzerine belirlenen ücret defteridir Bâ-sahh-ı âlî. İstanbul kādısı fazîletlü efendi ve İhtisâb ağası. Hammalların narhına dâir emr-i âlîdir. Bundan akdem iktizâ-i şer‘-i şerîf üzere nâm ve nişanları ref‘ ve ilgā olunan Yeniçeri ocağına mensûbiyet iddi‘â-yı bâtılıyla bir takım Etrâk-ı bî-idrâk sırık ve arka hamallığı ser-riştesiyle ibâdullâha etmediği ziyân ve hasâr kalmamış olduğundan bu makūleler mutlakā ibâdullâhın hasârdan vikāyet ve herkesin istihsâl-i emn ü rahatı zımnında vilâyetlerine tard ve teb‘îd olunmuş ve yerlerine Ermeni hamal konulmuş ise de bunlar dahi ibâdullâhdan ziyâde akçe mutâlebesiyle cevr ü ezâya ictisâr eyledikleri bu def‘a tahkīk ve rivâyet olunup sâye-i merâhim-vâye-i şâhânede ibâdullâhın bu makūle hasâretden vikāyesiyle âsâyişleri vesâilinin istikmâli matlûb ve maksûd ve ibâdullâhın bu vechile ızrârına bir vechile rızâ-i âlî olmadığı zâhir ve rû-nümûd olmak hasebiyle bu maddenin bir taht-ı râbıtaya idhâli lâzım gelmiş olmağla siz Dersa‘âdet’de ve havâlîsinde kâin iskeleler vesâir mahallerde olan hamallar kethüdâlarını nezdinize celb ve bunların ibâdullâhı ızrâr etmekde olduklarını beyân ile her bir tarafda semt ve mahallesinin bu‘d ve mesâfesine göre lâyıkıyla ücret-i hammâliyesi fiyatını kat‘ ederek ondan ziyâde verilip alınması râbıtasının bi’l-ittifâk bir hüsn-i sûrete idhâline mübâderet ve bundan böyle nizâmlarının hilâfı ziyâde akçe almağa cesâret eder olur ise emân ve zamân verilmeyerek haklarında gelineceğini kethüdâları vesâir iktizâ edenlerin gûş-ı hûşlarına telkīne dikkat eyleyesin deyü. Fî 16 Ş sene 1242. [48a] Arka ve at hamallarının narh defteri. Bundan akdem iktizâ-i şer‘-i şerîf üzere nâm ve nişanları ref‘ ve ilgā olunan Yeniçeri ocağına mensûbiyet iddi‘â-yı bâtılıyla bir takım Etrâk-ı bî-idrâk sırık ve arka hamallığını ser-rişte ederek ibâdullâha etmedikleri ziyân ve hasâr kalmadığından bu makūleler mutlakā ibâdulâhın hasârdan vikāyet ve herkesin istihsâl-i emn ü rahatı zımnında vilâyetlerine tard ve teb‘îd olunmuş ve yerlerine Ermeni hamalları konulmuş ise de bunlar dahi ibâdullâhdan ziyâde akçe mutâlebesiyle cevr ü ezâya ictisâr eyledikleri bu def‘a tahkīk ve rivâyet olunup sâye-i merâhim-vâye-i şâhânede ibâdullâhın bu makūle hasâretden vikāyesiyle âsâyişleri vesâilinin istikmâli matlûb ve maksûd ve ibâdulâhın bu vechile ızrârlarına rızâ-i âlî olmadığı zâhir ve rû-nümûd olmak hasebiyle bu maddenin bir taht-ı râbıtaya idhâli lâzım gelmiş olmağla Dersa‘âdet ve havâlîsinde kâin iskeleler vesâir mahallerde olan hamallar kethüdâları huzûr-ı şer‘a celb ve bunların ibâdullâhı ızrâr etmekde olduklarını beyân ile her bir tarafın semt ve mahallesinin bu‘d ve mesâfesine göre lâyıkıyla ücret-i hammâliyesini kat‘ ederek ondan ziyâde verilip alınmaması râbıtasının bi’l-ittifâk bir hüsn-i sûrete idhâline mübâderet ve bundan böyle nizâmlarının hilâfı ziyâde akçe almağa cesâret eder olur ise emân ve zamân verilmeyerek haklarında gelineceğini kethüdâları vesâir iktizâ edenlerin gûş-ı hûşlarına telkīne dikkat olunmak bâbında bu dâ‘îleriyle İhtisâb ağası bendelerine hitâben bâlâsı sahh-ı mekârim-semh-i vekâlet penâhîleriyle muveşşah beyaz üzerine şeref-pâş-ı sudûr olan fermân-ı âlem-i mutâ‘larına imtisâlen dâ‘î-hânelerinde ağa-yı mûmâ-ileyh hâzır olduğu hâlde akd olunan meclis-i şer‘-i şerîfde yirmi altı ve otuz dokuz târihlerinde bâ-evâmir-i aliyye kat‘ olunan fiyat defterleri mütâla‘a ve at ve arka hamallarının başkethüdâlarıyla her bir iskele ve mahâll-i sâire kethüdâları celb ile kable’t-tenbîh alınan fiyat suâl ve mukābele ve hadd-i i‘tidâli mülâhaza olundukda fiyat-ı sâbıkā vakt ü hâle nazaran dûn ve kendi kendilerine aldıkları dahi efzûn olduğundan ne ifrât ve ne tefrît olarak bir hadd-i i‘tidâle rabt ile hem hammâlân hizmetleri mukābili ecr-i misilleriyle müteneffi‘ ve hem ibâdullâh hakkında hasâret mündefi‘ olarak cemî‘-i enâmın sâye-i şevket-vâye-i cenâb-ı zıllullâhide husûl-i âsâyiş ve istirâhatları bi’l-ittifâk tensîb olunup lâkin bundan sonra bir akçe ziyâde almağa cesâret ederi olur ise hiçbir vechile özr ü illet ve bahâne edecek mahal kalmamağla ber-muktezâ-yı emr ü fermân-ı celîlü’ş-şân emân ve zamân verilmeyip der-akab hakkından gelinmek şartıyla bi’t-terâzî kat‘ ve tanzîm olunan ücret-i hammâliyenin işbu müfredât defteri terkīm ve huzûr-ı lâmi‘u’l-enver-i dâverânelerine takdîm kılınmağla manzûr ve ma‘lûm-ı âsafâneleri buyruldukda yeniden vaz‘ olunan fiyat-ı mu‘tedile muvâfık-ı re’y-i rezîn-i isâbet-karîn-i müşîrâneleri olur ise ol bâbda ve her hâlde emr ü fermân hazret-i veliyyü’l-emrindir. Fî 17 min Ş sene 1242. Bâ-sah. İstanbul kādısı fazîletlü efendi işbu defterin mazmûnuyla amel olunmak üzere semt semt ahâlî-i mahallâta i‘lân için eimme-i mahallâta birer şukka i‘tâsını tanzîm ile nizâm-ı mezkûrun istikrârı sûretini istihsâl eyleyesin deyü. Fî 24 Ş sene [1]242. Balat iskelesinden Arka hamalları. Edirnekapısı: 20 para Löküncüler: 20 para Sarmaşık: 20 para Zencirlikuyu: 20 para Karagümrük: 20 para Nerdübânlımescid: 20 para Yenibahçe: 25 para Alipaşa: 25 para Mesihpaşa: 25 para Sarıgez: 25 para Karaman: 25 para Sarrachâne: 25 para Topkapı: 26 para Kaliçeciler köşkü: 26 para Avratpazarı: 30 para Yedikule: 35 para At hamalları. Edirnekapısı: 28 para Sarmaşık: 28 para Löküncüler: 28 para Zencirlikuyu: 28 para Nerdübânlımescid: 28 para Karagümrük: 28 para Yenibahçe: 35 para Alipaşa: 35 para Mesihpaşa: 35 para Sarıgez: 35 para Karaman: 35 para Sarrachâne: 35 para Topkapı: 38 para Baruthâne: 38 para Kaliçeciler köşkü: 38 para Avratpazarı: 42 para Yedikule: 45 para Otakçılar: 22 para Çömlekçiler: 22 para Topçular: 35 para Eyüb nihâyeti: 28 para Fener iskelesinden [Arka hamalları] Çarşamba pazarı: 15 para Karagümrük: 20 para Salmatomruk: 20 para Yenibahçe: 25 para Kaliçeciler köşkü: 25 para Mollagüranî: 25 para [At hamalları] Çarşamba pazarı: 20 para Sultanselim: 20 para Karagümrük: 28 para Salmatomruk: 28 para Yenibahçe: 35 para Mollagüranî: 35 para Cebeali ve Ayakapısı iskelelerinden [Arka hamalları] Zeyrek: 20 para Sultanmehmed: 20 para Sarrachâne: 20 para Sultanselim: 15 para Karagümrük: 25 para Yenibahçe: 55 para [At hamalları] Sultanmehmed: 25 para Otlukçu yokuşu: 25 para Kadıçeşmesi: 20 para Karagümrük: 35 Yenibahçe: 35 para Mesihpaşa: 35 para Alipaşa: 35 para Atpazarı: 20 para Vefameydanı: 20 para Sultanbâyezid: 25 para Aksaray: 35 para Altımermer: 40 para Kocamustafapaşa: 40 para Samatya: 22 para Unkapanı’ndan [Arka hamalları] Zeyrek ayağı: 11 para Zeyrekbaşı: 18 para Vefameydanı: 18 para Süleymâniye: 20 para Sultanbâyezid: 25 para Ayazma: 11 para Küçükmustafapaşa: 11 para Kadıçeşmesi: 18 para Sultanselim: 25 para Sultanmehmed: 25 para [At hamalları] Zeyrek ayağı: 20 para Azebler: 15 para Salihpaşa: 15 para Vefameydanı: 15 para Süleymâniye: 20 para Kirazlımescid: 20 para Atpazarı: 20 para Müftihamamı: 20 para Sultanmehmed: 25 para Kıztaşı: 25 para İbrahimpaşa: 25 para Sultanbâyezid: 25 para Aksaray: 30 para Horhor: 30 para Karagümrük: 30 para Yenibahçe: 30 para Mesihpaşa: 30 para Alipaşa: 30 para Alacahamam: 20 para Babaali: 20 para Hocapaşa: 20 para Balıkpazarı: 20 para Altımermer: 40 para Kocamustafapaşa: 40 para Şehremîni: 40 para Harcîfırın: 40 para Topkapı: 40 para Yedikule: 40 para [48b] Ayazma iskelesinden. [Arka hamalları] Hâccekadın hamamı: 11 para Zeyrekbaşı: 18 para Vefameydanı: 18 para Şehzâdebaşı: 20 para Karaman: 25 para Sultanbâyezid: 25 para Tavukpazarı: 25 para Samatya: 40 para ağır yük Silivrikapı: 40 para ağır yük Salmatomruk: 32 para ağır yük Lanka: 32 para ağır yük Aksaray: 32 para ağır yük İskele-i mezbûreden keresteye mahsûs hammâlân fiyatı. Hacıkadın hamamı: 14 para Balıkpazarı: 12 para Eminönü: 14 para Hocapaşa: 20 para Mercan: 22 para Süleymâniye: 26 para Vefameydanı: 20 para Sultanbâyezid: 26 para Aksaray: 32 para Sultanmehmed: 30 para Darbhâne fırını: 28 para Ayasofya: 32 para [At hamalları] Hâccekadın hamamı: 12 para Azebler: 14 para Arabacılar: 15 para Zeyrekayağı: 20 para Küçükpazar: 10 para Karaman: 24 para Şehzâdebaşı: 24 para Sarrachâne başı: 28 para Sarıgez: 28 para Aksaray: 30 para Sultanahmed: 35 para Kadırga limanı: 38 para Ahırkapı: 38 para Kumkapı: 38 para Lanka Yenikapısı: 38 para Odunkapısı’ndan. [Arka hamalları] Hâccekadın hamamı: 12 para Balıkpazarı: 11 para Eminönü: 12 para Hocapaşa: 18 para Mercan: 20 para Süleymâniye: 24 para Vefa: 24 para Sultanbâyezid: 24 Darbhâne fırını: 26 para Sultanmehmed: 28 para Ayasofya: 30 para Aksaray: 30 para Karaman: 30 para [At hamalları] Tahtelkal‘a; 16 para Uzunçarşı: 16 para Tomruk zukāğı: 16 para Unkapanı: 16 para Süleymâniye: 25 para Sultanbâyezid: 25 para Parmakkapı: 25 para Yenibahçe: 35 para Sarıgez: 35 para Atikalipaşa: 35 para Hasır iskelesinden. [Arka hamalları] Unkapanı: 12 para Bahçekapısı: 10 para Uzunçarşı başı: 15 para Hocapaşa: 14 para Sultanbâyezid: 26 para Darbhâne: 26 para Şehzâdebaşı: 26 para Sultanmehmed: 26 para Aksaray: 30 para Ahırkapı: 30 para Samatya: 40 para Yedikule: 40 para Topkapı: 35 para Edirnekapısı: 35 para Lanka Yenikapısı: 35 para Davudpaşa-yı cedîd: 35 para İskele-i mezbûreden hatab yükü olmayıp ağır bir çift pirinç kazevîsine nazaran verilecek ücretdir. [At hamalları] Tavukpazarı; 40 para Ayasofya: 40 para Sultanbâyezid: 30 para Darbhâne fırını: 30 para Atpazarı: 30 para Ahırkapı: 40 para Davudpaşa: 50 para Etyemez tekyesi: 50 para Ayvansaray: 50 para Edirnekapısı: 50 para Topkapı: 50 para Yedikule: 60 para Eyüb: 70 para Bahçekapısı ve Çöplük ve Eminönü’nden. [Arka hamalları] Hocapaşa: 13 para Alacahamam: 10 para Meydancık: 10 para Hocahanı: 13 para Mahmudpaşa: 16 para Mercan: 16 para Demirkapı: 16 para Alayköşkü: 16 para Cağaloğlu 16 para Ayasofya: 22 para Tavukpazarı: 22 para Serasker Paşa kapısı: 22 para Sultanbâyezid: 25 para Sultanmehmed: 25 para Darbhâne fırını: 22 para Koska: 25 para Aksaray: 30 para Kumkapı: 25 para [At hamalları] Hocapaşa: 16 para Meydancık: 16 para Alacahamam: 16 para Tahtelkal‘a: 16 para Hocahanı: 22 para Demirkapı: 22 para Cağaloğlu: 25 para Ayasofya: 30 para Ahırkapı: 30 para Mahmudpaşa: 22 para Kumkapı: 30 para Darbhâne fırını: 32 para Aksaray: 34 para Avratpazarı: 40 para Mollagüranî: 40 para Yedikule: 50 para Sultanbâyezid: 25 para Süleymâniye: 25 para Topkapı: 50 para Büyükgümrük’den ancak arka hamalları. Kebeciler hânı: 25 para Astarcı hânı: 25 para Çukurhan: 25 para Za‘ferân hânı: 25 para Fincancılar hânı: 25 para Mahmudpaşa’da Tahtahan: 25 para Bodrum hânı: 25 para Vezîr hânı: 25 para İstanbul ağası hânı: 25 para Vâlide hânı: 15 para Ahırkapı’dan. [Arka hamalları] Ayasofya: 10 para Kabasakal: 10 para Serv[i]dibi: 10 para Mahmudpaşa: 14 para Tavukpazarı: 14 para Firuzağa: 12 para Acıhamam: 12 para Çatalçeşme: 12 para [At hamalları] Cebehâne: 14 para Arabacılar: 14 para Saray-ı cedîd önü: 14 para Ayasofya: 14 para Sultanahmed: 14 para Firuzağa: 18 para Arab odaları: 18 para Tavukpazarı: 20 para #&# Çatladı’dan. [Arka hamalları] Kadırga limanı: 9 para Ayasofya: 12 para Nahilbend: 9 para Atmeydanı: 11 para Tavukpazarı: 14 para Gedikpaşa: 14 para Cağaloğlu; 14 para Darbhâne: 17 para Vezneciler: 17 para [At hamalları] Atmeydanı: 18 para Kumkapı: 18 para Kadırga limanı: 18 para Cebehâne: 20 para Ayasofya: 20 para Peykhâne: 20 para Tavukpazarı: 24 para Cağaloğlu: 24 para Kumkapı’dan. [Arka hamalları] Bâlîpaşa: 13 para Tavşantaşı: ( ) İbrahimpaşa; 13 paşa Dülbendci Mahallesi’: 16 para Gedikpaşa: 16 para Tatlıkuyu: 15 para İncirliçeşme: 15 para Çatal fırın: 15 para Çuka kârhânesi: 15 para Kadırga limanı: 13 para Nişancı: 13 para Ayasofya: 20 para Sultanahmed: 20 para Divanyolu: 20 para Cüce çeşmesi: 16 para Musallâ: 16 para Akçeşme: 16 para Mahmudpaşa yokuşu: 16 para Sultanbâyezid: 18 para Peykhâne: 16 para Çardaklı: 16 para Nahilbend: 16 para Koska: 18 para [At hamalları] Bâlîpaşa: 16 para Sultan sarayı: 16 para İbrahimpaşa: 16 para Hisardibi: 16 para Gedikpaşa: 18 para Daltaban: 18 para Defterdâr Hasan Paşa: 18 para Sa‘dîler tekyesi: 18 para Kadırga limanı: 18 para Nişancı: 18 para Ayasofya: 22 para Sultanahmed: 22 para Vezîr türbesi: 22 para Karababa zukāğı: 22 para Tavukpazarı: 22 para Mahmudpaşa: 22 para Sultanbâyezid: 22 para Mercan: 28 para Lanka: 18 para Şehzâdebaşı: 28 para Sarrachâne başı: 28 para Lanka Yenikapısı’ndan. [Arka hamalları] Alacamescid: 12 para Cellâd çeşmesi: 12 para Laleli: 13 para Aksaray: 15 para Horhor: 15 para Darbhâne: 15 para Mollagüranî: 18 para Karaman: 20 para Okçular başı: 18 para Sarrachâne: 18 para [At hamalları] Alacamescid: 18 para Aksaray: 20 para Okçular başı: 25 para Darbhâne: 25 para Sarrachâne başı: 25 para Kıztaşı: 25 para Sarıgez: 25 para Kaliçeciler köşkü: 25 para Yenibahçe: 30 para Şehremîni: 30 para Nakkāşpaşa: 30 para Mevlevîhâne Yenikapısı: 30 para Altımermer: 30 para Avratpazarı: 30 para [49a] Davudpaşa iskelesinden. [Arka hamalları] Avratpazarı: 15 para Aksaray: 15 para Davudpaşa: 15 para Samatya: 15 para Mollagüranî: 16 para Altımermer: 16 para Silivrikapısı: 22 para Yedikule: 22 para #&# [At hamalları] Avratpazarı: 20 para Davudpaşa: 20 para Haseki: 20 para Mollagüranî: 23 para Altımermer: 23 para Fenâyî: 23 para Şehremîni: 30 para Topkapı: 30 para Kaliçeciler köşkü: 30 para Karagümrük: 35 para Sultanmehmed: 35 para Sultanbâyezid: 30 para Samatya iskelesinden. [Arka hamalları] Sulumanastır: 12 para Narlıkuyu: 12 para Hâcce kadın: 14 para Tucdibek: 17 para Kocamustafapaşa: 17 para Mîrâhur: 18 para Ağa çayırı: 16 para Altımermer: 17 para İsa kuyusu: 17 para Silivrikapısı: 17 para Mevlevîhâne kapısı: 30 para Odabaşı çarşısı: 20 para Şehremîni: 20 para Yedikule: 22 para Avratpazarı: 20 para Mollagüranî: 20 para Topkapı: 25 para [At hamalları] Mîrâhur: 20 para Kocamustafapaşa: 20 para Etyemez: 20 para Yokuşçeşme: 20 para Altımermer: 25 para Silivrikapısı: 25 para Emirler tekyesi: 25 para Irgādpazarı: 25 para Mevlevîhâne: 25 para Davudpaşa: 25 para Ağaçkakan: 28 para Mi‘mâr: 28 para Ma‘cûncu: 28 para Tavanlıçeşme: 28 para Yenikapı: 28 para Yayla: 28 para Şehremîni: 30 para Mollagüranî: 30 para Kaliçeciler köşkü: 30 para Topkapı: 35 para Karaman: 35 para #&# Yedikule iskelesinden. [Arka hamalları] Davudpaşa: 17 para Küçükhamam: 17 para Silivrikapısı: 17 para Deniz hamamı: 17 para Odabaşı çarşısı: 19 para Ma‘cûncu: 19 para Yedikule hârici: 19 para Şehremîni: 19 para Mollagüranî: 19 para Topkapı: 21 para [At hamalları] Şehremîni: 35 para Mollagüranî: 35 para Kaliçeciler köşkü: 35 para Mercan: 40 para Yenicâmi‘: 40 para Sarrachâne: 35 para Atpazarı: 35 para Unkapanı: 40 para Topkapı: 30 para Karaman: 30 para Zikrolunan mahallerde sâlifü’l-beyân iskelelere avdet eden iki para tenzîliyledir. Zikrolunan iskelelerden dâimâ yük naklolunan mahallerin isimleri tasrîh olunup mâ‘adâları zikr olunmamış ise de şâyed zikrolunmayan mahallere yük gitmek iktizâ eylediği hâlde bu‘d ve mesâfesine nazaran zikrolunan yerlerin ücretlerine kıyâsla amel ve hareket oluna geldiği ve hımâr hamallarının ücreti dahi mahallerine göre at hamallarının nısf ücreti olduğu sicilde mukayyed usûl-i mer‘iyyeden ve el-ân te‘âmül dahi ol vechile idiği işbu mahalle şerh verildi. Mukābele şud, gereği gibi.