İstanbul Mahkemesi 154 Numaralı Sicil (H. 1237-1246 / M. 1822- 1831) cilt: 88, sayfa: 385 Hüküm no: 212 Orijinal metin no: [72b-1] Bu defter İBB Kültür A.Ş. ve Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi ortaklığı ile hazırlanmıştır.
İzmir ve çevresinde üretilen yapağı, balmumu, sabun ve zeytinyağının satış esasları
İlmuhaber
Ber-vech-i muharrer Dîvân-ı Hümâyûn tarafından emr-i âlî sâdır olmağla İstanbul Bâb Mahkemesi’ne ilmuhaber olmak üzere işbu sûret verildi.
Aydın ve Saruhan ve Suğla sancakları mutasarrıfı ve İzmir Muhâfızı vezîrim Hasan Paşa -edâmallâhu te‘âlâ iclâlehu-ya ve dergâh-ı mu‘allâm kapıcıbaşılarından Midilli cezîresi nâzırı ve muhâfızı el-Hâc Mustafa -dâme mecdühû-ya ve İzmir ve Midilli cezîresi nâibleri -zîde ilmuhumâ-ya hüküm.
Memâlik-i Anadolu’da husûle gelip medîne-i İzmir ve Bahr-ı sefîd boğazından Anadolu sevâhilinin nihâyetine varınca vâki‘ iskelelere nakl ve fürûht olunan palamud ve kök boya ve mazu ve Aydın sancağında husûle gelen kuru incirin ashâbından bi’t-terâzî iştirâsı bundan akdem ısdâr olunan evâmir-i aliyyem mûciblerince İzmir ihtisâbı me’mûrunun izin tezkiresine rabt ile bu mukābelede resm-i kantariye tertîb kılınarak bey‘ ü şirâsı ehl-i ırz tüccâra tahsîs olunmuş ve ol vechile muhtekir ve madrabâz ve ehl-i örfün eyâdî-i tasallutlarından tahlîs kılınmış ise de Midilli cezîresinde ve İzmir ve havâlîsinde hâsıl olan revgan-ı zeyt mahsûlâtıyla mahâll-i mezkûrede hâsıl olarak sevâhil-i Bahr-ı sefîd’e nakl ile müste’men tâifesine ve sâire fürûht olunan yapağı ve şem‘-i asel mahsûlleri Efrenc tâifesinin simsar ve komisyoncu ve şerîkleri olan muhtekir ve madrabâz makūlelerinin tavassutlarıyla ehl-i örf ile kat‘-ı pazar olunarak ol vechile ehl-i örf tâifesi dahi fukarâ ve rencber gürûhunun zikr olunan mahsûllerini dûn bahâ ile fuzûlî kapadıp iki kat bahâya satmakda oldukları bi’l-ihbâr tahkīk-kerde-i pâdişâhânem olduğuna binâen zikr olunan revgan-ı zeyt ve yapağı ve şem‘-i asel mahsûlâtının bey‘ ü şirâsı dahi eşyâ-yı erba‘a misillü İzmir ihtisâb me’mûru tezkiresiyle ehl-i ırz İslâm ve re‘âyâ tüccârı ma‘rifetleriyle ashâbından bi’t-terâzî mübâya‘a olunup ehl-i örf tâifesi taraflarından müdâhale olunmamak üzere hüsn-i nizâma rabt olunduğu takdîrce revgan-ı zeytin beher kantarına bâyi‘leri tarafından müretteb olan üçer buçuk guruş resm-i mîrîden mâ‘adâ devşirecek tüccâr tâifesi şürût-ı mezkûr üzere gerek revgan-ı zeyt ve gerek yapağı ve şem‘-i aselin kezâlik bâyi‘leri tarafından alınmak üzere mukaddem [ve] mu’ahhar müretteb olan rüsûm-ı mîrîyesinden başka beher kantarına tahammülüne göre rüsûm-ı kantariye dahi vermeğe tâlib ve râgıb oldukları derkâr ve bu sûretle o misillü mezâlim-i muhdesenin men‘ u def‘i fukarâ ve berâyânın refâh-ı hâllerini müstelzim olacağı bedîhî ve âşikâr olduğuna mebnî Âsitâne-i sa‘âdetim sekenesi lâzimesi için mümkün olan mahallerden naklolunagelen revgan-ı zeyt ve sabunun resm-i mîrîsi alınmadığı gibi resm-i kantariye dahi alınmamak ve evvel emirde Dersa‘âdet’im tertîbinden her bir kazânın hissesi ne mikdâr idüğü ve mahallinden yüklenip Dersa‘âdet’ime gelen kayıkların hamûlesi Dersa‘âdet’ime gelip ve gelmedi her bir iskelede olan me’mûrların ma‘lûmu olarak mahsûl idrâkinde ibtidâ Dersa‘âdet’im tertîbi me’mûrların memhûr tezkireleriyle kayıklara tahmîl ve Dersa‘âdet’ime tesyîr ile ol mikdâr revgan-ı zeyt ve sabunu teslîm eylediklerini müş‘ir İstanbul kādısı tarafından alacakları memhûr ilmuhaberi götürüp me’mûrlara teslîm eyleyerek Dersa‘âdet’im tertîbi tekmîl olmadıkça mahâll-i âhara bir dirhem revgan-ı zeyt ve sabun verilmemek ve Dersa‘âdet’im nâmıyla yüklenip de mahâll-i âhara nakl ve fürûht ile ilmuhaber getirmeyen kayıkların hamûlesi her kimin ise lâzım gelen resm-i mîrî ve ve ruhsatiyesi kendisinden tamamen tahsîl olunmak ve Dersa‘âdet’im tertîbinden fazla olan revgan-ı zeyt ve sabun ile yapağı ve şem‘-i asel ashâbı olan fukarâ mallarını İzmir ihtisâb me’mûrundan yedinde ruhsat tezkiresi bulunan ehl-i İslâm ve re‘âyâ tüccârının kangısı beş para ziyâde verir ise ona bey‘ edip fülâna bey‘ eyle deyü kimesne tarafından cebir ve ibrâm vukū‘a gelmemek ve zikr olunan yapağı ve şem‘-i aselin müste’men tüccârına fürûhtu İzmir iskelesine münhasır olup sevâhil-i mezkûrenin hiç gayrı iskelesinden bilâ-tezkire bir dirhemin fürûhtu memnû‘ olmak ve kaçırmak tarîkiyle tezkiresiz halîc-i Kostantıniyye iskelelerine nakl ile kayıklara tahmîlen Dersa‘âdet’imde müste’men tâifesine fürûht için götüren olur ise gümrükde tutularak resm-i mîrî ve ruhsatiyesi tahsîl olunmak üzere nizâma rabt olarak emr-i şerîfim ısdârıyla İstanbul ve Galata gümrüklerine ilmuhaberleri i‘tâsı husûsuna karâr verilerek ol bâbda hatt-ı hümâyûn-ı şevket-makrûn-ı şâhânem şeref-efzâ-yı sahîfe-i sudûr olmağla mantûk-ı münîfi üzere amel ve hareket olunmak fermânım olmağın rikāb-ı müstetâbımda işbu emr-i şerîfim ısdâr ( ) ile tisyâr olunmuşdur. İmdi ba‘d-ez-în Dersa‘âdet’ime lüzûmundan fazla fürûhtuna ruhsat verilen revgan-ı zeyt ile yapağı ve şem‘-i asel ihtisâb me’mûru mûmâ-ileyh tarafından memhûr tezkire almadıkça hiçbir mahalde n kimesneye bir dirhemi fürûht olunmaması ve İzmir iskelesinden mâ‘adâ sevâhil-i merkūme iskelelerinin birisinden bilâ-tezkire yapağı ve şem‘-i asel satılması men‘-i küllî ile men‘ olunarak bâlâda muharrer husûsiyât-ı nizâmiyenin harf be-harf icrâsı irâde-i seniyyem muktezâsından idüğü ve İstanbul ve Galata gümrüklerine ve Mukātaât Hazînesi’ne ve İstanbul Bâb Mahkemesi’ne dahi başka başka ilmuhaberleri verildiği siz vezîr-i müşâr ve kapıcıbaşı ve nâibler mûmâ-ileyhimsiz ma‘lûmunuz oldukda ber-minvâl-i muharrer amel ve harekete dikkat ile emr u irâde-i şâhânemin tenfîz ve icrâsına bi’l-ittifâk ikdâm ve dikkat ve hilâfını tecvîz ile mugāyiri vaz‘ ve hâlât vukū‘una irâet-i ruhsatdan tevakkī ve mübâ‘adet eylemeniz bâbında.
Fî-evâhir-i Z sene 1244
|