İstanbul Mahkemesi 22 Numaralı Sicil (H. 1107-1108 / M. 1695-1697) cilt: 57, sayfa: 533 Hüküm no: 411 Orijinal metin no: [132b-1] Bu defter İBB Kültür A.Ş. ve Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi ortaklığı ile hazırlanmıştır. Kalender Şeyhi Keşfî eş-Şeyh Osman Efendi’nin vakfiyesi Vakfiye-i Kalender Şeyhi, kayd ihrâc şüd fî 27 Ş sene [11]24 Hamd-i mevfûr ve şükr-i nâ-mahsûr ol vâkıf-ı umûr ve kâşif-i esrâr-ı cumhûr cenâbına mu‘ayyen ve maksûddur ki kâffe-i kâinâtı nizâm-ı bedî‘ üzre ibdâ‘ ve âmme-i masnû‘âtı üslûb-ı menî‘ üzre ihtirâ‘ edip zübde-i a‘yânı hilâfet-i rû-yı zemîne halîf ve zümre-i insanı ma‘rifet-i rabbü’l-âlemîne hakīk eyledi ve sadhezâr salavât-ı zâkiyât ve teslîmât-ı gayr-ı müntenâhiyyât ol sahib-i havz-ı mevrûd ve makām-ı Mahmud şefî‘-i usât-ı ümmet ve kıble-i erbâb-ı himmet hazretlerinin rûh-ı pür-fütûhlarına îsâr olunur ki ashâb-ı âsâm ve ma‘âsî yevme yu’hazü’l-mücrimûn bi’n-nevâsî’de mazhar-ı şefâ‘at olsalar gerekdir ve vird-i rıdvân-ı ilâhî ve gurer-i rahmet-i nâ-mütenâhî zümre-i âl-i ezhâr ve sahb-ı ahyârları ervâh-ı tayyibelerine nisâr olunur ki her biri mütevellî-i cihât-ı dîn-i mübîn ve nâzır-ı evkāf-ı seyyidi’l-mürselîndir rıdvânullâhi te‘âlâ aleyhim ecma‘în ve alâ men tebi‘ahüm bi-ihsâni ilâ yevmi’d-dîn emmâ ba‘d işbu kitâb-ı sıhhat-nisâbın tahrîr ve inşâsına bâ‘is ve bâdî ve bu hitâb-ı müşgîn- nikābın tastîr ve imlâsına sebeb-i dâ‘î oldur ki Tarîk-i Celvetiye’den pîşvâ-yı erbâb-ı tarîkat ve reh-nümâ-yı ashâb-ı hakīkat kutbü’l-âfâk eş-Şeyh el-Mürşid bi’l-istihkāk eş-Şeyh es-Seyyid Mahmud Efendi el-Üsküdârî kaddese sirruhu’l-azîz hazretlerinin hulefâsından olup dârü’l-hilâfeti’l-aliyye-i Kostantıniyyeti’l-mahmiyede Kalenderhâne mahalallesinde sâkin sahibü’l-hayrât ve’l-hasenât tâlibü’s-sadakāt ve’l-müberrât Keşfî eş-Şeyh Osman Efendi b. Ömer el-Niksârî meclis-i şer‘-i şerîf-i Ahmedî ve mahfel-i dîn-i münîf-i Mustafavî’de vakf-ı âti’z-zikri li-ecli’t-tescîl ve li-itmâmi emrü’t-tesbîl mütevellî nasb ve ta‘yîn etdikleri kasaba-i Tophâne’de Firuzağa Câmi‘-i şerîfinde hatîb olan İsmail Efendi b. Mustafa mahzarında ikrâr-ı tâm ve takrîr-i kelâm edip, malımla müceddeden binâ ve ihyâ etmekle vakf-ı âti’z-zikrin sudûruna değin yedimde mülk ve hakkım olup zikrolunan Kalenderehâne mahallesinden vâki‘ bir tarafdan Ferhad Paşa Vakfı ve bir tarafdan Helvâcıbaba Vakfı ve bir tarafdan ba‘zen Silâhdâr Kâtibi Mustafa Efendi ve ba‘zen Camcı Mehmed Çelebi mülkleri ve ba‘zen Sabiha Hatun Vakfı ve bir tarafdan ba‘zen Fâtıma Hatun mülkü ve ba‘zen tarîk-i âm ile mahdûd hâriciyesinde ba‘de’l-binâ edâ-i salavât-ı hamse ve cum‘a ve ıydeyn ikāmeti için izn-i sultânî sâdır olan câmi‘-i şerîf ve altı bâb dervîşân odaları ve iki kenîf ve bi’r-i mâ ve hadîkayı ve dâhiliyesinde tabaka-i ulyâda iki bâb oda ve bir sofa ve bir dîvânhâne ve tabaka-i vüstâda iki bâb oda ve bir kilâr ve bir dîvânhâne ve süflâda iki bâb oda ve bir kenîf ve bi’r-i mâ ve hadîkayı müştemil zâviyemi ve mahrûse-i Galata a‘mâlinden kasaba-i Kasımpaşa da Kulaksız Ahmed Çelebi mahallesinde vâki‘ bir tarafı Uzunpiyâlepaşa Vakfı ve bir tarafı ba‘zen Hasan Bey ve ba‘zen Kerîme Hatun ve ba‘zen Cafer Kapudan mülkleri ve bir tarafı ba‘zen Mahzenci İbrahim Çelebi ve ba‘zen Berber Elhâc Ali mülkleri ve ba‘zen tarîk-i âm ve bir tarafı ba‘zen Da‘vâcı Fâtıma demekle ma‘rûfe Fâtıma Hatun ve ba‘zen Habib Beşe ve ba‘zen diğer Fâtıma Hatun ve ba‘zen Mustafa Beşe mülkleri ve ba‘zen tarîk-i âm ile mahdûd arzıyyesi merhûm ve mağfûrun leh Sultan Bâyezid Han aleyhi’r-rahmeti ve’r-rıdvân evkāfından mukāta‘a-i kadîme ile taht-ı tasarrufumda ve ebniyesi silk-i mülkümde münselik olan on dokuz bâb müte’ehhilîn odaların ebniyesi ve kasaba-i mezbûrede Sinanpaşa mahallesinde vâki‘ bir tarafdan Yahya Ağa mülkü ve iki tarafdan es-Seyyid eş-Şeyh Hamdi Efendi Zâviyesi ve bir tarafdan tarîk-i âm ile mahdûd zât-ı eşcâr-ı müsmire ve gayr-ı müsmire ve bi’r-i mâ ve hadîkayı müştemil arsası evkāf-ı mezbûreden mukāta‘a-i kadîme ile tasarrufumda ve eşcârı ve etrâf-ı erba‘ada taş dîvârı mülküm olan bahçemin eşcâr ve ebniyesini ve zikrolunan Sinanpaşa mahallesinde vâki‘ bir tarafı mezbûr Yahya Ağa mülkü ve bir tarafı Okmeydânı sahrâsı ve iki tarafı tarîk-i âm ile mahdûd zât-ı eşcâr-ı müsmire ve gayr-ı müsmire ve müte‘addid bi’r-i mâ ve ana dîvârlarını müştemil on iki bâb müte’ehhilîn odaları arsası kezâlik evkāf-ı mezbûrede mukāta‘a-i kadîme ile tasarrufumda ve eşcâr ve dîvârlar ebniyesi yedimde mülk ve hakkım olan odaların eşcâr ve ebniyesine <> ve vilâyet-i Anadolu’da Birgi kazâsına tâbi‘ Beyköyü altında Yusufderesi demekle ma‘rûf mevzi‘de vâki‘ bir tarafdan nehr-i cârî ve bir tarafdan Elhâc Hasan Ağazâde Mehmed ve Salih mülkleri ve iki tarafdan cebel ile mahdûd yirmialtı dîb zeytun eşcârını müştemil mülk hadîkamı ve kazâ-i mezbûrda Hüseyin değirmeni demekle ma‘rûf değirmen kurbünde vâki‘ inde’l-ahâlî ve’l-cîrân ma‘lûmü’l-hudûd on altı dîb zeytun eşcârını müştemil mülk hadîkamı ve yine [133a] kazâ-i mezkûrda Kızılkesek demekle ma‘rûf mevzi‘in cânib-i şarkîsinde vâki‘ altı dîb zeytun eşcârını müştemil mülk hadîkamı ve mahmiye-i mezkûrede Silivrikapısı dâhilinde Veledi Karabaş mahallesinde vâki‘ bir tarafdan Medîne-i Münevvere Vakfı’na mübâdele için verilen arsa ve bir tarafdan mahalle-i mezbûre imâmına meşrûta vakf menzil ve bir tarafdan Saka Hasan mülkü ve bir tarafdan tarîk-i âm ile mahdûd bir su kuyusunu müştemil tahmînen sekiz yüz zirâ‘ mülk arsa-i hâliyemi hasbeten lillâhi te‘âlâ vakf-ı sahîh-i müebbed ve habs-i sarîh-i muhalled ile vakf ve habs edip câmi‘-i şerîf-i mezkûrda âmme-i mü’minîn ve mü’minât edâ-i salavât-ı hamse ve cum‘a ve ıydeyn edip zâviye-i merkūmede zikr ve tevhîd ve envâ‘-ı ibâdâta meşgūl olan fukarâm sâkin olup ehl-i hevâ ve suhtevâna iskân olunmaya vakf-ı mezbûrun hasbî nezâreti Dârü’s-sa‘âdeti’s-seniyye ağalarına meşrûta ola ve evkāf-ı mezbûrenin tevliyeti ve zâviye-i merkūmenin meşîhati ve câmi‘-i şerîf-i mezkûrun imâmet ve hitâbeti ve derûn-ı zâviyede olan menzil ile Kasımpaşa’da Sinanpaşa mahallesinde vâki‘ merhûm Kutbü’l-ârifîn es-Seyyid Hamdi Efendi Zâviyesine muttasıl olan bahçenin süknâları hayatda olduğumca bana meşrûta ola ve zikrolunan odalar ve Veledkarabaş mahallesinde vâki‘ arsa-i hâliye icâre-i mu‘accele ve müeccele-i ma‘lûme ile âhara îcâr oluna ve zikrolunan zeytun eşcârından beher sene hâsıl olan galle câmi‘-i şerîf-i mezkûrun şem‘-i asel ve şem‘-i revgan ve revgan-ı zeytuna sarf oluna ve ben emr-i rabbânî ve fermân-ı samadânî ile terk-i âlem-i fânî eylediğimde zâviye-i mezbûremin meşîhati ve câmi‘-i şerîf-i mezkûrun imâmet ve hitâbeti tefrîk olunmayıp üçü bir cihet olmak üzere galle-i vakf-ı mezbûrdan yevmî on beş akçe vazîfe ile evlâdıma ve evlâd-ı evlâdıma ve evlâd-ı evlâd-ı evlâdıma batnen ba‘de batnin meşrûta ola ve tevliyet-i vakf-ı mezbûr galle-i evkāf-ı mezbûrenin humsunun humsu ile evlâdımın batn-ı evvelinde olanının aslah ve erşedine meşrûta ola ve galle-i mezbûrenin humsunun erba‘a-i ahmâsın sâir evlâd-ı mevcûdumun zükûr ve inâsına mütevellî olan veledim ile cümlesi beynlerinde ale’s-seviye iktisâm edip mutasarrıf olalar ve evlâdımdan mütevellî olan kimesne mal-ı vakfı itlâf ederse izn-i şer‘le tahsîl etdirilip azl olunmaya ve süknâsı meşrûta olan sâlifü’z-zikr menzil ve bahçede evlâd-ı zükûrum ve evlâd-ı evlâd-ı zükûrum ve evlâd-ı evlâd-ı evlâd-ı zükûrum benden sonra batnen ba‘de batnin sâkin ola ve evlâdımdan zükûr bulunmazsa evlâd-ı inâsımın batn-ı evvelde bulunan menzil ve bahçede sâkin olup zâviyemde sâkin olan fukarânın a‘lem ve aslah ve erşedi evlâd-ı zükûrumun velâdetine değin meşîhat ve imâmet ve hitâbet hıdmetlerini edâ ve vazîfe-i mezbûreye nısfiyet üzre tasarruf olup ba‘dehû velâdete edâ-i hıdmete kādir olunca kezâlik edâ-i hıdmet edip vazîfe-i merkūmeye sagīr-i mezbûr ile iştirâk-i seviy üzre mutasarrıf ola ve ba‘de’l-inkırâz ilâ veled birâderlerim evlâdı ve evlâd-ı evlâd ve evlâd-ı evlâd-ı evlâd tertîb-i mezkûr üzre mutasarrıf olalar ve ba‘de’l-inkırâz hulefâma ve hulefâ-i hulefâma meşrûta ola ve ba‘de inkırâzı’l-küll pederimiz azîz-i müşârün-ileyh hazretlerinin Âsitâne’sinde seccâde-i nişîn olan efendilerin hulefâsından bir kâmil-i mükemmele meşrûta ola bâlâda zikrolunan musakkafâttan hâsıl olan gallenin mâ‘adâsı olan erba‘a-i ahmâsından her biri yevmî birer akçe vazîfe ile üç nefer kimesne câmi‘-i mezbûrda mü’ezzin ve birer akçe vazîfe ile üç nefer kimesne devirhân ve yevmî bir akçe vazîfe ile bir nefer kimesne na‘thân ve yevmî bir akçe vazîfe ile bir kimesne mu‘arrif ve her biri yevmî birer akçe vazîfe ile iki kimesne ferrâş ve yevmî bir akçe vazîfe ile bir kimesne çerâğdâr ve yevmî bir akçe vazîfe ile bir kimesne âbkeş ola ve yevmî bir akçe vazîfe ile bir kimesne kâtib ve yevmî bir akçe vazîfe ile bir kimesne câbî ola ve cihât-ı mezbûrenin cümlesi zâviye-i mezbûrem fukarâsına meşrûta ola eğer bir tarîk ile cihât-ı mezbûre fukarâ-i mezbûreden gayra tevcîh olunur ise kat‘a vazîfe verilmeye ve ehl-i cihâtın azl ve nasbları hayatda olduğumca bana meşrûta olup benden sonra yerime seccâde-nişîn olan şeyh efendilere meşrûta ola ve nâzır-ı müşârün-ileyh hazretleri mümâşât edip hilâfına rızâ ve cevâz gösterilmeye ve benden sonra musakkafât-ı mezbûreye mutasarrıfînden biri bilâ-veled fevt olup tasarrufumda olan oda ve menzil taraf-ı vakfa âid oldukda taraf-ı vakfdan icâre-i mu‘accele ve müeccele ile âhara îcâr olunup hâsıl olan mu‘accele ile münâsib mahâlde akār iştirâ ve vakf-ı mezbûrama zam ve ilhâk olunup ol dahi ber-vech-i mübîn âhara îcâr ve hâsıl olan icâre-i müeccelesinin humsu hems-ı evvele zam olunup bâlâda zikrolunan şurût anda dahi cârî ola [133b] ve bâkī kalan erba‘a-i ahmâsından üç nefer mü’ezzinlerin her birinin vazîfelerine ikişer akçe zâkirlik vazîfesi ve ikişer akçe devirhânlık vazîfesi dahi zam olunup her biri yevmî beşer akçe vazîfeye mutasarrıf olup câmi‘-i mezbûrda cem‘an altı nefer kimesne devirhân ola ve vakf-ı evvel ve sânîden her ne mikdâr mahlûl düşerse âhara îcâr ve icâre-i mu‘accelesi ile münâsip akār iştirâ ve vakf-ı mezbûra zam ve ilhâk olunup kezâlik icâresinin humsu hums-ı evvele zam ve bâkī erba‘a-i ahmâsından sâir murtazikanın vazîfelerine dahi yevmî ikişer akçe vazîfe zam olunup fazla kalırsa şeyh ve ıyâli ve fukarâsının ta‘âmiyelerine sarf oluna ve câmi‘-i şerîf ve zâviye-i mezbûre ve süknâları meşrûta olan menzil ve hadîkaya ta‘mîr ve termîm iktizâ etdikde meremmât-ı evkāf mukāta‘a-i zemîn zikrolunan evlâd-ı evlâdıma meşrûta olan humsdan mâ‘adâ sâir vezaîfe takdîm olunur evkāf-ı mezbûre meremmet ve mukāta‘a-i zemîn edâ olunmadıkça evlâdın humsundan mâ‘adâ sâire vazîfe verilmeye ve vakf-ı mezbûrun tebdîli tağyîr ve taklîl ve teksîri merreten ba‘de uhrâ yedimde ola ve mürûr-ı eyyâm ve şuhûr ve kürûr-ı avâm ve duhûr ile vakf-ı mezbûra i‘ânet müte‘azzire olursa mutlak fukarâ-i Müslimîne sarf oluna deyü ta‘yîn-i şurût ve tebeyyün-i kuyûd edip târih-i kitâbdan iki ay mukaddem akārât-ı mezbûrenin her birini mahallerinde mütevellî-i mezbûr İsmail Efendi’ye teslîm ol dahi kabz ve tesellüm vesâir mütevellîlerin evkāfda tasarrufarı gibi tasarruf eyledi dedikde gıbbe’t-tasdîk vâkıf-ı mûmâ ileyhe eş-Şeyh Osman Efendi semt-i vifâkdan cânib-i şikāka âzim ve husûmet ve nizâ‘a câzim olup sultân-ı serîr-i ictihâd hüccettü’l-hakk alâ kâffetü’l-ibâd muktedâ-yı mukaddem hazret-i İmâm-ı A‘zam kaddese sirruhu’l-efhâm mezheb-i hatîr ve re’y-i münîrlerinde vakf-ı akār sahîh ve gayrı lâzım olup ve bir cihet-i berre mevkūfe arsa üzerinde olan ebniyenin cihet-i uhrâya vakfiyeti ba‘zı meşâyih-i izâm aleyhim rahmeti’l-meliki’l-allâm katlarında sahîha olmadığından mâ‘adâ vâkıf-ı menâfi‘-i vakfı kendi nefsine şart etse âlem-i rabbânî ve bahr-i me‘ânî İmâm Mehmed b. Hasan eş-Şeybânî radiyallâhü te‘âlâ aleyhi mezheb-i şerîfinde mubtil-i vakf olmakla vakf-ı mezbûrdan rücû‘ ve kemâ-fi’l-evvel mülküme idhâle şurû‘ eyledim mütevellî-i mezbûrun emlâk-ı mezbûreden kasr-ı yed ve bana teslîme tenbîh olunmak matlûbumdur dedikde mütevvellî-i mezbûr îrâd-ı cevâb-ı müstetâb edip eğer ki hâl bast olunan minvâl üzeredir lâkin şart-ı mezkûra müsâdif dahi olursa hazret-i Yakup b. İbrahim el-imâmü’s-sânî aleyhi radıyallâhu te‘âlâ mâ-tellâ? seb‘u’l-mesânî mezheb-i hatîrlerinde mubtil-i vakf olmaz ve asl-ı kurbet cihât-ı muhtelifeyi câmi‘ olduğuna binâen bir-cihet-i bere mevkūfe arsa üzerinde olan ebniyenin cihet-i uhrâya vakfiyeti ekser-i meşâyih-i kibâr aleyhim rahmeti’l-meliki’l-gaffâr katlarında sahîhadır deyü red ve teslîmden imtinâ‘ edip hâkim-i muvakkı‘-ı sadr-ı kitâb tûbâ leh ve hüsnü-meâb hazretleri huzûr-ı fâizi’n-nûrlarında müterâfi‘ân ve her biri mübtegāsınca fasl u hasma tâlibân olduklarında hâkim-i müşârün-ileyh ve ümmü’l-hak câriyen beyne yedeyye dahi tarafeynin kelâmına nazar ve mennâ‘u’l-hayr olmaktan hazer edip cânib-i vakfa i‘tibârı evlâ ve ahrâ görüp imâm-ı müşârün-ileyh Yakub b. İbrahim el-imâm es-sânî ve ekser-i meşâyih-i mûmâ ileyhim kavl-i şerîfleri üzre emlâk-ı mezbûrenin vakfiyetlerinin sıhhatine hükm-i şer‘î ve kazâ-i mer‘î etdiğinden sonra vâkıf-ı mûmâ-ileyh i‘âde-i kelâm edip, eğer ki minvâl-i meşrûh üzere evkāf-ı mezbûreye sıhhat hâsıla oldu lâkin imâm-ı müşârün-ileyh hazret-i İmâm-ı A‘zam hümamü’l-efhâm katlarında sıhhat lüzûm-ı müstelzime olmamağın vakf-ı mezbûrdan rücû‘ ve mülküme idhâle şurû‘ eyledim mütevellî-i mezbûrun akārât-ı mezbûreden kasr-ı yed ve bana teslîme tenbîh olunmak matlûbumdur dedikde mütevellî-i merkūm geri cevap verip eğer ki imâm-ı müşârün-ileyh hazretleri katında sıhhat lüzûmdan âriyedir lâkin imâm-ı müşârün-ileyh Yakub b. İbrahim hazretleri katında vâkıf mücerred vakaftü demekle ve imâm-ı sâlis Hazret-i Mehmed b. Hasan eş-Şeybânî re’y-i münîrlerinde tescîl-i şer‘î ve teslîm ile’l-mütevellî etmekle vakfa lüzûm ârız olup alâ re’yihime’s-sedîd vakf-ı mezbûrun lüzûmuna dahi hükm taleb ederim deyücek hâkim-i müşârün-ileyh esbağallâhu te‘âlâ ni‘amahû aleyh dahi imâmeyn-i müşârün-ileyhimâ re’y-i rezînleri üzre vakf-ı mezbûrun lüzûmuna dahi hükm-i şer‘î etmekle hükm-i sâbıkını ahkâm edip nizâ‘ ve cidâle bu vech üzre infisâm buldu cerâ zâlik ve hurrire fî gurre-i Muharremi’l-harâm li-sene semânîn ve mie ve elf min-hicreti men lehu’l-izz-i ve’ş-şeref Şuhûdü’l-hâl: Umdetü’l-vâ‘izîn zübdetü’n-nâsıhîn Abdülbaki Efendi eş-şehîr bi-Sivâsîzâde, Umdetü’n-nasıhîn zübtetü’n-nasıhîn Abdullah Efendi der-Seccâde-i Mahmud Efendi el-Üskü[darî] Umdetü’l-ulemâ Zübtetü’l-fuzelâ Bıyıklı Mustafa Efendi Dersi‘âm, Umdetü’l-meşâyih İbrahim Efendi Vâ‘iz-i Câmi‘-i Arab, Umdetü’n-nâsıhîn eş-Şeyh Abdullah Efendi Vâ‘iz Câmi‘-i Kılıçalipaşa, Fahrü’l-meşâyihi’l-izâm eş-Şeyh es-Seyyid Mehmed Efendi der-seccâde-i Elhâc Evhad, Zübtetü’l-meşâyih Hüseyin Efendi Şeyh-i Zâviye-i Karabaş, Mustafa Efendi Vâ‘iz-i Câmi‘-i Firuzağa, [134a] İbrahim Efendi Şeyh-i Zâviye-i Mu‘abbir, eş-Şeyh Ahmed Efendi el-Halvetî, İbrahim Efendi Vâ‘iz-i Küçükayasofya, eş-Şeyh İslâm Efendi b. ( ), Ebûbekir Efendi İmâ[m-ı] Câmi‘-i Kalenderhâne, Elhâc İbrahim tâbi‘-i vâkıf, Mehmed Dede tâbi‘-i vâkıf, Abdullah Çelebi tâbi‘-i vâkıf, İbrahim Çelebi b. Ahmed, Elhâc Mustafa Kethudâ-yı muhzırân, Ali Beşe b. Mehmed Çukadar ve gayruhum mine’l-huzzâr.