İstanbul Mahkemesi 44 Numaralı sicil (H. 1193-1194 / M. 1779-1780) cilt: 78, sayfa: 270 Hüküm no: 252 Orijinal metin no: [77b-1] Bu defter İBB Kültür A.Ş. ve Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi ortaklığı ile hazırlanmıştır. İstanbul, Galata ve Haslar kazaları kıbtiyan cizyesi tahsili fermanı Cizye-i cibâyet-i kıbtiyân Akzâ kuzâtü’l-Müslimîn evlâ vülâti’l-muvahhidîn ma‘denü’l-fezâil ve’l-yakīn râfi‘u a‘lâmi’ş-şerî‘ati ve’d-dîn vârisü ulûmü’l-enbiyâ’ ve’l-mürselîn el-muhtassûn bi-mezîd-i inâyeti’l-meliki’l-mu‘în İstanbul ve Galata ve Hâslar kādıları ‒zîdet fezâilühum‒ tevkī‘-i refî‘-i hümâyûn vâsıl olıcak ma‘lûm ola ki kıdvetü’l-emâcid ve’l-a‘yân Mehmed ‒zîde mecduhû‒ Dersa‘âdet’ime arzuhâl edip ber-vech-i mâlikâne uhdesinde olan İstanbul ve Hâslar ve Galata ve tevâbi‘i aklâmı kıbtiyân cizyesi maktû‘u işbu bin yüz doksan dört senesine mahsûben cibâyeti ( ) ‒zîde kadrühû’‒ya ilzâm ve der-uhde etmekden nâşî aklâm-ı mezbûrede sâkin ve gediğinde olan kıbtiyân tâifesi mefrûzü’l-kalem ve maktû‘u’l-kadem min-külli’l-vücûh serbestiyyet üzere yed-i vâhidden cizyedârları tarafından zabt ü rabtettirilüp min-ba‘d hâricden vüzerâ ve ümerâ ve mîr-i mîrân ve mîr-i livâ ve voyvodaları ve mütesellimleri ve subaşıları ve sâir askerî ve ehl-i örf tâifesi taraflarından bir vechile müdâhale iktizâ etmez iken tâife-i mezbûreden ba‘zıları mücerred üzerlerine edâsı lâzım gelen mal-ı maktû‘ ve cizyelerin vermemek içün kimi cebeci ve topçu ve top arabacı ocağındanız deyü inâd ve ba‘zıları dahi a‘yân-ı vilâyet ve zî-kudret kimesnelerin avullarına ve ahurlarına hizmetkâr olmak tekarrübüyle edâda te‘allül ve muhâlefet ve ol vechile mal-ı mîrîye gadr ve şart-ı iltizâmına küllî kesr ve noksan tertîbine bâdî oldukların bildirmekle, sene-i mezkûra mahsûben tâife-i mezbûrenin üzerlerine edâsı lâzım gelen mal-ı maktû‘ ve cizyelerin berat-ı âlî-şânım şürûtu mûcibince cizyedârı ma‘rifetiyle cem‘ ve tahsîl ettirilüp hilâf-ı şurût-ı berat-ı âlî-şân ol makūle cebeci ve topçu ve sâir askerî ve ehl-i örf tâifesinin avullarına ve ahurlarına girüp tehassun ve ihtifâ etdürü olursa men‘ ve def‘ ettirmek bâbında emr-i şerîfim verilmek recâ eylediği ecilden Hazîne-i âmire’mde mahfûz olan Ma‘den mukāta‘ası defterlerine nazar olundukda yıllık-ı hümâyûn-ı şevket-makrûnum mesârifi’çün gayr ez-ma‘âş beher sene mâlın ber-vech-i ocaklık h[â]ssa bâzârgânbaşılarına vermek üzere İstanbul ve Galata ve kazâ-yı Hâslar ve tevâbi‘i kalemi kıbtiyân cizyesi maktû‘u Mehmed ‒zîde mecduhû’‒nun ber-vech-i mâlikâne uhdesinde olduğu ve zikrolunan mahallerde sâkin kıbtiyân tâifesi kadîmü’l-eyyâmdan ilâ-hâze’l-ân mefrûzü’l-kalem ve maktû‘u’l-kadem min-külli’l-vücûh serbestiyyet olup serbestiyyet üzere yed-i vâhidden cizyedârları tarafından zabt ve rabtettirilüp min-ba‘d hâricden vüzerâ ve ümerâ ve mîr-i mîrân ve mîr-i livâ [ve] voyvodaları ve mütesellimleri ve subaşıları ve evkāf-ı selâtîn ve evkāf-ı sâire mütevellîleri ve zî-kud[r]et ve emlâk zâbıtları ve sâir askerî ve örf tâifesi karışmayup dahi kıbtiyân tâifesinin cürm-i galîzi sâdır oldukda ba‘de’s-sübût <> şer‘le iktizâ eden cezâları cizyedârları tarafından kadîmden icrâ olunageldi[ği] üzere icrâ ettirile dahi kadîmden olageldiği üzere tâife-i mezbûrenin her elli neferine bir çeribaşı ta‘yîn ve çeribaşıları birbirine kefîl kaydolunup hîn-i tahsîl firâr eden çingânelerin cizyeleri çeribaşılarından ve akribâsından suâl ve taleb oluna ve gezende olan çingâne tâifesi hîn-i tahsîl kadîmden sâkinler oldukları yerlerinden kalkup mücerred maktû‘ ve cizyelerin vermemek içün âhar kasabât ve kurâya firâr edip ba‘dehû ele gidirdiklerinde [girdiklerinde] [78a] ellerinden mîrî memhûr kâğıdları olmayanlardan maktû‘ cizyeleri alındıkdan sonra cezâ’en-leh üçer yüz akçe cerîmeleri alına dahi Kıbtiyân tâifesinden mücerred maktû‘ ve cizyelerin vermemek içün hîn-i tahsîlde ba‘zılar zu‘amâ ve erbâb-ı tımar ve müteferrika ve çavuş ve sipâh ve yeniçeri ve cebeci ve topçu ve sâir asker[î] ve ehl-i örf tâifesinin avullarına ve ahurlarına ve çiftliklerine girüp tehassun ve ihtifâ ve bu vechile mal-ı mîrîye gadr etmeleriyle men‘ ve def‘ olunup her [bir] vechile müdâhale ve mu‘âraza ettirmeye dahi tâife-i mezbûrenin vâki‘ olan yava ve kaçgun ve cürm-i cinâyet ve mal-ı gāib ve mal-ı mefkūd ve rüsûm-ı arûsâne ve rüsûm-ı arûsân ve beytü’l-mâl ve bâde-hevâları ve bi’l-cümle mîrîye gāib [âid] hukūk [ve] rüsûmların cüz’[î] ve küllî her ne ise kadîmden ne minvâl üzere zabt ü rabt olunagelmiş ise yine kadîmî üzere zabt ü rabt ve cem‘ ü tahsîl ettirile deyü berat şürûtunda mukayyed olunduğu derkenâr olunmağla imdi şürût mûcebince amel olunmak fermânım olmuşdur buyurdum ki hükm-i şerîfim vardukda bu bâbda sâdır olan emrim üzere amel edip dahi Kıbtiyân tâifesi <> kadîmü’l-eyyâmdan ilâ-hâze’l-ân mefrûzü’l-kalem ve maktû‘u’l-kadem min-külli’l-vücûh serbest olmağla sene-i mezbûra mahsûben üzerlerine edâsı lâzım gelen mal-ı maktû‘ ve cizyelerin berat-ı âlî-şânım şürût[ı] mûcebince kadîmisi üzere cizyedâr-ı mûmâ-ileyh tarafından cem‘ ü tahsîl ve serbestiyyet üzere zabt ü rabt <> ettiresiz şöyle bilesiz alâmet-i [şerîfe] i‘timâd kılasız. Tahrîren fî-gurre-i Muharremi’l-harâm li-sene erba‘a ve tis‘în ve miete ve elf. [Be-makām-ı] Kostantıniyye el-mahrûse.