İstanbul Mahkemesi 94 Numaralı Sicil (H. 1222-1223 / M. 1807-1809) cilt: 85, sayfa: 146 Hüküm no: 101 Orijinal metin no: [12b-1] Bu defter İBB Kültür A.Ş. ve Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi ortaklığı ile hazırlanmıştır. İstanbul’a getirilen don ve çerviş yağlarının Yağkapanına getirilmesi ve İstanbul haricine çıkarılmaması Bakkālânın nizâmı husûsu Ma‘rûz Ashâb-ı arzuhâl Âsitâne-i sa‘âdet Balkapanı nâzırı es-Seyyid el-Hâc Hasan Ağa ve tüccârından Salih Ağa ve Turhan Ahmed Ağa ve el-Hâc Hüseyin Ağa ve el-Hâc Süleyman Ağa ve es-Seyyid Ahmed Ağa ve es-Seyyid İsmail Ağa ve sâirleriyle Galata Yağkapanı nâzırı es-Seyyid el-Hâc ali Ağa ve el-Hâc İsmail Ağa ve İbrahim Alemdar ve Ketancı Hasan ve Yalvaç Memiş Ağa ve Kavsî? Mustafa Ağa ve sâirleri meclis-i şer‘-i enverde bakkālân Pazarbaşısı Süleyman Ağa ve Bölükbaşı es-Seyyid Ahmed Çelebi ve bi’l-cümle nizâm ustaları hâzır oldukları hâlde yağcı bakkāllarından Zindankapısı dâhilinde Canbaz Hanı karşısında Kaçika Nikola ve hân-ı mezkûr kurbünde yeni dükkânda Kostanti ve yine civârında Şa‘bân Bey mağazasında Nikola ve Zindankapısı dâhilinde Yusuf Ağa dükkânında Anton ve yine civârında Kapancılar derûnunda Küçük Mehmed Ağa dükkânında Panayot ve Kutucular başında yeni dükkânda Yorgi Karakaçan ve yine Kutucularbaşı’nda Mehmed Efendi dükkânında Todori ve Rüstempaşa Câmi‘i tahtında Hacı Halil dükkânında Liko ve ittisâlinde Mehmed Yazıcı dükkânında Yorgi ve ittisâlinde Hacı Hüseyin dükkânında Yani ve Balkapanı civârında Kostandi dükkânında Yorgi Karakaçan ve ittisâlinde Alemdar dükkânında Dimitri ve Balkapanı karşısında Yedikuleli dükkânında Vasil ve yine Balkapanı karşısında Karaoğlan dükkânında Tanaş ve Bahçekapısı’nda Türbe karşısında kâin dükkânda Ananosti ve Eminönü’nde Göbektaşı nâm mahâlde Yeşildirekli dükkânda Nikola ve yine mahâll-i mezkûrda Kabasakal dükkânında Aci Yuvan ve Gümrükönü’nde Hazîne Kethudâsı dükkânında Yorgi ve Balıkpazarı’nda ekmekçi ittisâlinde Karaca dükkânında Nikola ve yine Balıkpazarı’nda Parmaksız dükkânında Dimitri ve Yine mahâll-i mezkûrda Yeni dükkânda Dimitri ve yine Balıkpazarı’nda Kādıasker dükkânında Yani ve mahâll-i mezkûrda Mîrâsyedi dükkânında Yani ve yine mahâll-i mezkûrda Kara Mehmed dükkânında Ligo ve Taşçılar içinde Kiryako mahzeninde Todori ve Zindankapısı hâricinde Alagöz dükkânında Kanaki ve Odunkapısı hâricinde Hacı Mehmed dükkânında Nikola ve Keresteciler karşısında Yeni dükkânda İlya nâm yirmi dokuz nefer yağcı bakkālları muvâcehelerinde Âsitâne-i sa‘âdet sekenesinin havâyic-i zarûriyelerinden olan revgan-ı don ve çerviş mahâllinden bâ-fermân-ı âlî kat‘ olunan fiyât üzere iştirâ ve bir kıyyesi diyâr-ı âhara telef ve zâyi‘ olmayarak doğru Dersaâdet’e gelip bâ-emr-i âlî şurût-ı kadîmi üzere vaz‘-ı kapan olunup mâh be-mâh narh-ı cârî üzere don yağını mumcuyâna tevzî‘ ve iktizâ eden mukābilleri ikili birli yedlerimize i‘tâ ile ibâdullâha füruht olunup mukābilinde fazla çervişlerimiz dahi bâ-fermân-ı âlî iktizâ eden Tersâne ve Matbah-ı âmire ve İmâret-i ma‘mûrelere verilip onun dahi fazlası zuhûr eder ise ol dahi tedrîcî yedlerimize bâ-fermân-ı âlî i‘tâ olunmak şurût-ı nizâm-ı kadîmden iken bu esnâda şurût-ı nizâm-ı kadîme adem-i ri‘âyet birle berrânî ta‘bîr olunur fermansız kimesneler ve sefâin rüesâsı ve gemici tâifesi mahâllinden revgan-ı çervişi şürekâlarımıza narh-ı cârî üzere iştirâya sa‘y ve ikdâm üzreler iken bu makūleler gālî bahâya iştirâ ve ekserîsi hilâf-ı fermân-ı âlî fıçılara vaz‘ birle Edirne ve Tekfurdağı ve sâir ol havâlîlerde âhara bey‘le itlâf ve izâ‘at eylediklerinden mâ‘adâ bu makūleler iskelelerden yedek ve fıçılarını bilâ-kāime navl ve zehâir sefînelerine vaz‘ ile boğaza geldikde bir mahalle yanaşıp hilâf-ı emr-i âlî ihrâç ve işbu yağcı tâifesinden ba‘zılarına ve sâir muhtekir makūlesine hufyeten diledikleri bahâya bey‘ eylediklerinden mahâllinden revgan-ı don ve çervişi gālî bahâya çıkarmağa bâ‘is ü bâdî ve şürekâlarımız narh-ı cârî üzere revgan-ı don ve çerviş iştirâ ve irsâl edemediklerinden kapanlar boş kalıp vaktiyle mumhâneye tevzi‘ ve ibâdullâha revgan-ı çerviş verilemeyip bu vechile gerek mum husûsunda ve gerek çerviş husûsunda ibâdullâh küllî muzâyakaya dûçâr olacakları bedîhî olmağla fîmâ-ba‘d iskelelerde bilâ-kāime gerek navl ve gerek yedek kayıklara vaz‘ olmaması ve kayıklara boğaza geldikde zahîre sefîneleri misillü navl sefînelerine dahi boğaz nâzırları taraflarından bir âdem ta‘yîn ile bir mahâlde meks etdirmeyip doğru gümrüğe nakl ve ta‘yîn olunanların ücretleri sefîne reislerinden ahz ve sefînenin hamûlesi her ne ise vaz‘-ı kapan olunup ve bundan böyle revgan-ı çervişi fıçılara hilâf-ı emr-i âlî her kim vaz‘ eder ise mâh be-mâh ikisi don yerine mumcuyâna verilsin. Tüccâr misillü mukābil olarak yedlerine i‘tâ ve fazla yedekleri bizim fazlalarımıza her ne mu‘âmele olunur ise onlara dahi ol-vechile mu‘âmele ve esnâ-yı râhda ve gerek iskelelerde vaz‘-ı kapan olunmaksızın revgan-ı don ve çerviş misillü yedek ve fıçı her kim alıp satar ise ahz olundukda ahz olunan malı Matbah-ı âmireye zabt ve kendüleri ekîd ve şedîd tedîb olunması ve ba‘zıları revgan-ı donları mahâllinde telef edip çervişlerini gerek yedek ve gerek fıçılar ile vaz‘-ı kapan olundukda bizler tüccâr değiliz misâfiriz ve berrânîyiz deyü çerviş yedeklerimiz ve fıçılarımız yedlerimize teslîm olunsun diyerek Bâb-ı âlî’yi ta‘cîz ile fermân etdirip istedikleri bahâya füruht eyledikleri revganın ziyâde bahâ ile iştirâsıyla hâhişker olmalarını mûcib ve revganın bahâsının galâsına ve şürekâmızın revgan iştirâ edemeyeceklerine ve vaktiyle kapanlarda revganın bulunmamasına sebeb olduğundan başka tüccârın malı bâ-emr-i âlî ve bâ-nizâm-ı kadîm mer‘î kapanlarda mahbûs olup narh-ı cârî üzere mâh be-mâh mumcuyâna tevzi‘ olunup berrânî tâifesi bu vechile malını alıp diledikleri bahâya satmaları kapanlarda verilecek tevzî‘in kılletine bâ‘is ü bâdî ve nizâm-ı mer‘îye mugāyir ve acz ü fütûrumuzu mûcib bir keyfiyet olup bundan böyle her kimin malı olur ise olsun gerek don ve gerek çerviş yedek ve fıçı bir kıyyesi telef ve zâyi‘ olmayarak kapanlara vaz‘ ve bâlâda zikr olunduğu vech üzere mu‘âmele olunup eğer bundan böyle gerek yağcı bakkālları ve gerek Odunkapısı esnâfı ve gerek Ayazmakapısı hâricinde zeytinciler derûnunda ba‘zı muhtekir makūlesi bakkāllar el-hâsıl kimler olur ise olsun bu makūle hilâf-ı nizâm ve mugāyir-i fermân-ı âlî hareket ederler ise tedîb olunup işbu yirmi dokuz nefer gedik ashâbı yağcı bakkāllar dahi fîmâ-ba‘d de’b-i kadîme mugāyir kapanların ihtilâl-i nizâmını mûcib hareketde bulunmayıp içlerinden birisi gerek yedek ve gerek fıçı ile hufyeten bir dirhem revgan iştirâ ederler ise malları matbah-ı âmireye zabt olunup kendüleri ekîd ve şedîd tedîb olunmak üzere cümlesi ta‘ahhüd ve birbirlerine tekeffül edip cümlemiz ma‘rifetiyle içlerinden işbu Yanaki v. Yorgi zimmî üzerlerine ustabaşı nasb ü ta‘yîn olunup ol dahi cümlesine kefîl ve bu makūle hilâf-ı rızâ hareket etdirmemeğe ta‘ahhüd ve eğer mugāyir-i ta‘ahhüd hareket zuhûr eder ise ustabaşılıkdan azl ve ihrâcı iktizâ eyledikde Pazarbaşı ve nizâm ustaları misillü re’y ve ma‘rifetimizle cümlemizin mu‘temed ve muhtârı bir kimesne nasb olunmak matlûbumuzdur deyü istid‘âlarını mersûmûn yağcı bakkālları ve ustabaşı mesfûr bi’r-rızâ tasdîk edip bâlâda mezkûr işbu sûret-i nizâm ilâ-mâ-yeşâallâh düstûrü’l-amel tutulmak için bâlâsı tuğrâ-yı garrâ-yı hazret-i cihân-dârî ile müveşşah tüccâr-ı merkūmûn yedlerine birer kıt‘a fermân-ı âlî-şân inâyet ve ihsân ve gümrüğe ve boğaz nâzırlarına ilmühaberleri i‘tâ buyurulmak bâbında istirhâm-ı inâyet eyledikleri İstanbul Mahkemesi’nden huzûr-ı [âlîlerine i‘lâm olundu]. Fî 15 Şevvâl sene 1222.