İstanbul Mahkemesi 97 Numaralı Sicil (H.1217-1225 / M. 1802-1810) cilt: 83, sayfa: 204 Hüküm no: 113 Orijinal metin no: [48a-3] Bu defter İBB Kültür A.Ş. ve Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi ortaklığı ile hazırlanmıştır. Yabancı devletlerin elçi veya konsolosları yanlarında tercüman veya tercüman hizmetkârı olan esnafa, nizama aykırı hareket ettikleri takdirde ellerindeki berat ve emirlerin iptal edileceğinin bildirilmesi Berâtlu re‘âyâların beratları terkīn bâbında. Bâ-sah. İstanbul Kādısı Fazîletlü Efendi Hazretleri Âsitâne’de düvel elçileri yanlarında ve gerek taşralarda konsoloslar ma‘iyyetlerinde tercüman olanların nizâmlarına mukaddemâ halel tatarruk eylediğinden tercümanlık beratı şurûtuna elçi yanında ise elçisi ve konsolos yanında ise konsolosu ma‘iyyetinde tercüman kıyâfetiyle tercümanlık hizmetinde mukīm olup âhar vilâyetde ikāmet eylememek ve hanlarda ve dükkânlarda esnâflık ve taşra memâlikde kocabaşılık ve mültezimlik ve bunların emsâli, vazîfelerinden hâric maslahata ve memleket ve esnâf umûruna karışmamak ve tercüman olduğu mahâllin gayri mahâlde temekkün eylememek ve eğer bu şartın hilâfı hareketde bulunur ise beratı kaydı terkīn ve tercümanlığı ilgā ve yerine şerâit-ı mezkûreye ri‘âyet eder âharı nasbı zımnında elçisine inhâ olunmak şartıyla tercümanlık hizmetinde mukīm olması ve o makūle tercümanın hizmetkârlarına hasbe’z-zarûr bir yere gitmek iktizâsıyla yol emri istid‘â olundukda yedinde olan mu‘âfiyet emrine havâle ile verilecek yol emrinde serî‘an gidip gelmesi ve gittiği mahâlde eğlenmemesi şerâitı derc ve asıl tercüman bir yere gitmek lâzım geldikde yol emri istid‘â olunur ise dahi şerâit-ı mezkûre kezâlik tahrîr olunmasını ve atîk tercümanlara nizâmdan evvel olduğu vechile mu‘âmele olunmak ve şu kadar ki zikrolunan atîk tercümanlar esnâflığa ve sâir hâric ez-vazîfe umûra müdâhale etmemesini ve mukaddem esnâfa karışmış bulunur ise birbiri beynlerinde cârî olan mu‘âmele onlar haklarında dahi icrâ olundukda, biz tercümanız deyü umûr-ı esnâfiyyede teferrüd etmemesi husûslarına dâimâ ri‘âyet olunmak üzere şerâit-ı adîdeyi hâvî bin iki yüz bir senesinde sâdır olup Dîvân-ı Hümâyûn Kalemi’ne kaydolunmuş olan nizâmın te’kîdini mübeyyin on dört senesi Dersa‘âdet’de mukīm düvel elçilerine resmen takrîrler i‘tâ ve nizâm-ı mezkûrun ale’d-devam icrâsı için memâlik-i mahrûsede konsolos bulunan mahallere, mahsûs evâmir-i şerîfe tesyârıyla tenbîh olunmuş iken bu esnâda nizâma mugāyir hâlât [48b] icsâs olunduğundan başka tercümanlar ve tercüman hizmetkârları ekser umûr-ı ticârete müdâhale ederek hilâf-ı şurût harekete ibtidâr eylediklerine binâen nizâm-ı mezkûr dâimen ve müstemirren mer‘î ve mu‘teber tutulmak ve hilâfı vaz‘ ve hareket zuhûra gelmemek üzere iktizâ edenlere tefhîm için te’kîdi hâvî bu def‘a dahi Âsitâne’de mukīm düvel elçilerine başka başka resmen takrîr i‘tâ ve Rum ve Ermeni patrikleri ve Hahambaşı, Dîvân’dan ihrâc olunan defterde isimleri mezkûr tercüman ve hizmetkârlar bâlâda muharrer şurût üzere hareket eylemelerini milletlerinden olanlara tenbîh ve yol evâmiri ahzıyla Dersa‘âdet’de bulunan tercüman ve hizmetkârları derhâl tahrîk birle tercüman ve hizmetkâr olduğu mahallere irsâl ve memnû‘ olmayanların yedlerinde olan berevâtı ve evâmirin kaydları elçileri inhâsıyla terkīn için isim ve şöhretleri beyânıyla keyfiyeti ifâde eylemeleri için fermânlar ısdâr olunmağla imd[i]; siz dahi bi’l-cümle esnâf kethudâları ve sâir lâzım gelenleri celb ve işbu fermân-ı âlîyi kırâet birle esnâfdan bulunanlara keyfiyeti tefhîm ve mugāyiri hareket edenleri derhâl ihbâr eylemelerini tenbîh ve te’kîde dikkat ve mugāyir-i nizâm hareket edenleri tarafınıza lede’l-inhâ bilâ-te’hîr Bâb-ı Âlî’ye i‘lâma mübâderet ve ale’d-devam nizâm-ı mezkûrun icrâsına mezîd i‘tinâ ve nezâret eyleyesiz deyü buyruldu. Fî 25 Za sene [1]220