İstanbul Mahkemesi 97 Numaralı Sicil (H.1217-1225 / M. 1802-1810) cilt: 83, sayfa: 353 Hüküm no: 241 Orijinal metin no: [92b-1] Bu defter İBB Kültür A.Ş. ve Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi ortaklığı ile hazırlanmıştır. İstanbul ve havalisinde üretilen ekmek kaliteli ve yeterli olduğundan, isimleri yazılı olanların dışındaki bütün francalacı fırınlarının kapatıldığı Akzâ kuzâtü’l-Müslimîn, evlâ vülâti’l-muvahhidîn, ma‘âdinü’l-fezâili ve’l-yakīn, râfi‘û a‘lâmi’ş-şerî‘ati ve’d-dîn, vârisû ulûmü’l-enbiyâi ve’l-mürselîn, el-muhtassûne bi-mezîd-i inâyeti’l-Meliki’l-mu‘în İstanbul ve Üsküdar ve Hâslar ve Galata kādıları -zîdet fezâilühüm- ve iftihâreyü’l-emâcid ve’l-ekârim, câmi‘ayi’l-mahâmid ve’l-mekârim, el-muhtassayn-ı bi-mezîd-i inâyeti’l-Meliki’d-dâim Dergâh-ı mu‘allâm Sekbânbaşısı ( ) ve Hâssam Bostancıbaşısı ( ) -dâme mecdühümâ- ve kıdvetü’l-emâcid ve’l-a‘yân Hâssam silâhşörlerinden Galata Voyvodası ( ) -zîde mecduhû- tevkī‘-i refî‘-i hümâyûn vâsıl olucak ma‘lûm ola ki İstanbul ve havâlîsinde işlenilen nân-ı azîz gāyet hâs ve a‘lâ tabh olunduğundan francalaya ihtiyâc messetmeyip ve i‘mâl olunan francalaların dirhemleri dahi noksan olduğundan francala fırınlarının sedd ü bend olunması husûsuna irâde-i seniyyem ta‘alluk etmekle fîmâ-ba‘d Der-aliyye’m ve havâlîsinde yedi fırından mâ‘adâ francala tabh olunan fırınların sedd ü bend olunması husûsunu iktizâ edenlere tenbîh ve te’kîde dikkat ve keyfiyeti i‘lâma mübâderet olunmak bâbında beyâz üzerine sâdır olan fermân-ı âlî-şânım İstanbul Mahkemesi’ne lede’l-vürûd ibkāsı irâdem olan yedi aded francalacı fırınlarının memer ve lüzûmlu mahalleri bi’l-cümle habbâzân nizâm ustalarının ihbârlarıyla münâsib mahâl olduğu tebeyyün eden İstanbul’da Bahçekapısı’nda bir aded ve Simkeşhâne’de bir aded ve Eyüp’de Taşlıburun’da bir aded ve Sarıgörez’de Sekbân Değirmeni’ne merbût francalacı fırını bir aded ve Galata’ya muzâfe Tophâne’de Aşağı Hendek nâm mahâlde bir aded ve Galata’da Beyoğlu’nda Terazidibi nâm mahâlde bir aded ve Üsküdar’da Ayazma’da bir aded ki cem‘an yedi aded francalacı fırınları münâsib olmağla ibkā olunup mâ‘adâ mahâll-i müte‘addidede bi’l-cümle francalacı fırınları sedd ü bend olunması francalacı tâifesine tefhîm olunduğunu İstanbul Kādısı akzâ kuzâtü’l-Müslimîn es-Seyyid Mehmed Murad -zîdet fezâilühû- memhûren i‘lâm etmeğin i‘lâmda mastûr yedi aded francalacı fırınlarını ibkā ve mâ‘adâsını sedd ü bend ile Başmuhâsebe’ye kayd için keyfiyet tekrar i‘lâm olunmak bâbında diğer sâdır olan emr-i şerîfim mûcebince Âsitâne-i sa‘âdet ve Bilâd-ı Selâse’de vâki‘ ibkāsı irâde-i seniyyem olan yedi aded francalacı fırınlarından mâ‘adâsının külliyen sedd ü bend olunması için kâtib ve çukadâr ve Sekbânbaşı-i mûmâ-ileyh tarafından yazıcı ve çorbacı ta‘yîniyle İstanbul’da Vâlide Hanı kurbünde bir ve Tavuk Pazarı’nda bir ve Kumkapı hâricinde bir ve Langa Yenikapısı hâricinde bir ve Şehremîni’nde bir ve Sultân Mehmed kurbünde Malta’da bir ve Tekfursarayı’nda bir ve Üsküdar’da Kethudâ Bahçesi’nde bir ve Selimiye’de bir ve Beylerbeyi’de bir ve Havâss-ı Refî‘a kazâsına tâbi‘ Hasköy’de bir ve Kâğıthane’de bir ve Râmi Çiftliği’nde bir ve Eyüp’de Kızılmescid’de bir ve yine Eyüp’de Nişâncı nâm mahâlde bir ve Topcular kurbünde Gümrükcü Çiftliği’nde bir ve Kasımpaşa’da bir ve Mevlevîhâne Yenikapısı hâricinde bir ve Galata’da Karanlık Sokak’da bir ve Kireçkapısı dâhilinde bir ve Kulaksız’da bir ve Arnavut karyesinde bir ve mahâll-i mezkûrda Arab İskelesi’nde bir ve İncir köyünde Paşabahçesi nâm mahâlde bir ve Mîrgûn’da bir cem‘an yirmi altı aded francalacı fırınları sedd ü bend olunmak [ve] fîmâ-ba‘d francala i‘mâl etmemek üzere kalemden kaydları ref‘ ü terkīn olunup ve ba‘de’l-yevm francalacılık etmemek ve köşe ve bucaklarda ve menâzil derûnlarında çörekci ve simidci fırınlarında ve’l-hâsıl ibkāsı irâdem olan yedi aded francala fırınlarından mâ‘adâ mahâlde francala tabh ve i‘mâl olunmamak üzere ref‘ ü terkīn olunduğunu müş‘ir emr-i âlî-şânım sudûrunu ve Galata’da Asmaaltı nâm mahâlde İngiliz Tercümanı Andon fırını, yine mahâll-i merkūmda Francelü fırını, yine mahâll-i merkūmda Rusyalu fırını ve France Sarayı karşısında def‘a Francelü fırını, yine mahâll-i mezkûrda Dubravenedik Sarayı ittisâlinde fırın, yine mahâll-i merkūmda Yüksek Kaldırım’da <> Francelü fırını ve Taksîm kurbünde Francelü İspitalya fırını, yine mahâll-i merkūmda İsveç fırını, Büyükdere’de France[lü] ve Nemçe ve Büyük İspanya fırınları ki cem‘an işbu dokuz aded francala fırınlarının dahi nizâm-ı mezkûra nazaran eğerçi sedd ü bend olunmaları iktizâ eder ise de fırın-ı mezkûrlar Devlet-i aliyyem müsâfirleri olan elçilerin yalnız me’kûlâtları için ruhsat verilmiş olduğundan bunlar dahi tevfîkan li’n-nizâm destgâhında ve gezdiricileri esvâk ve pazar ve mahallât aralarında francala bey‘ etmemek şurût-ı nizâm-ı mu‘tebereden olup eğer hilâfı hareket ederler ise destgâhdârları ve gezdiricileri ahz ve tedîb olunmak iktizâ eylediği elçi ve konsolosları taraflarına ilmühaberleri i‘tâ olunmak iktizâ eylediğini Mevlânâ-yı müşârün-ileyh tekrar memhûren i‘lâm etmekle i‘lâmı mûcebince Hazîne-i âmiremde mahfûz Başmuhâsebe defterlerine kaydolunup İstanbul Mahkemesi sicillâtına ve sâir lâzım gelen mahaller için [93a] iktizâ eden ilmühaberleri i‘tâsı husûsuna irâde-i kātı‘a-i mülûkânem ta‘alluk etmekle ber-mûceb-i i‘lâm amel ve hareket olunmak fermânım olmağın te’kîden ve ifhâmen hâssaten işbu emr-i şerîfim ısdâr ve ( ) ile irsâl olunmuşdur. İmdi vusûlünde siz ki mevlânâ-yı müşârün-ileyhimsiz, bâlâda mezkûr yirmi altı aded francalacı fırınları sedd ü bend ve fîmâ-ba‘d francala i‘mâl etmemek üzere kalemden kaydları ref‘ ü terkīn olunup ba‘de’l-yevm francalacılık etmemek ve köşe ve bucaklarda ve menâzil derûnlarında ve çörekci ve simidci fırınlarında ve’l-hâsıl ibkāsına irâde-i seniyyem ta‘alluk eden mârrü’z-zikr yedi aded francala fırınlarından mâ‘adâ mahâlde francala tabh ve i‘mâl olunmamak üzere kaydları ref‘ ü terkīn olunmuş olduğu ve İstanbul Kādısı’nın memhûren Südde-i sa‘âdetime gönderdiği i‘lâmı bi-ibâretihâ Hazîne-i âmiremde mahfûz Başmuhâsebe defterlerine kayd ve İstanbul Mahkemesi sicillâtına sebt ve sâir lâzım gelen mahallere mufassal ve meşrûh başka başka ilmühaberleri verildiği ma‘lûmunuz oldukda ber-vech-i meşrûh amel ve hareket ve bi’l-cümle habbâzân esnâfı ve francalacı tâifesi ve nizâm ustalarına i‘lân ve işâ‘at ve gereği gibi gûş-ı hûşlarına tefhîm ve te’kîde mezîd i‘tinâ ve dikkat ve mugāyir-i rızâ-yı aliyyem harekete cesâret edenler ihsâs olunduğu hâlde destgâhdârları ve gezdiricileri tedîb olunacaklarını ifâdeye himmet ve hilâfından gāyetü’l-gāye hazer ve mücânebet eylemelerini tenbîh ve te’kîde bezl-i makderet eyleyesiz ve siz ki agavât ve Voyvoda-i mûmâ-ileyhimsiz, siz dahi mûceb-i emr-i şerîfimle amel ve hareket ve mugāyir-i şurût ve münâfî-i emr-i şerîfim amel ve hareket vukū‘unda men‘ u def‘e sarf-ı makderet ve mugāyiri gûne vaz‘ı tecvîzden tehâşî ve mücânebet eylemeniz bâbında fermân-ı âlî-şânım sâdır olmuşdur. Buyurdum ki: Hükm-i şerîfimle vardıkda bu bâbda vech-i meşrûh üzere şeref-yâfte-i sudûr olan işbu emr-i şerîf-i celîlü’ş-şân-ı vâcibü’l-ittibâ‘ ve lâzımü’l-imtisâlimin mazmûn-ı münîfi birle âmil olup hilâfından gāyetü’l-gāye hazer ve mücânebet eyleyesiz. Şöyle bilesiz alâmet-i şerîfe i‘timâd kılasız. Fî 26 Receb sene 1222 Be-makām-ı Kostantıniyye