İstanbul Mahkemesi 97 Numaralı Sicil (H.1217-1225 / M. 1802-1810) cilt: 83, sayfa: 435 Hüküm no: 318 Orijinal metin no: [118b-1] Bu defter İBB Kültür A.Ş. ve Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi ortaklığı ile hazırlanmıştır. Rençber çarığı imalinde kullanılan gönü için tüccarın yağcılardan satın aldığı yedek denilen boş yağ kabından 30 paradan fazla gümrük vergisi alınmaması Boş yağ yedeklerin resm-i gümrük maddesi fermânı. Akzâ kuzâtü’l-Müslimîn, evlâ vülâti’l-muvahhidîn, ma‘denü’l-fazli ve’l-yakīn, râfi‘u a‘lâmi’ş-şerî‘ati ve’d-dîn, vârisü ulûmü’l-enbiyâi ve’l-mürselîn, el-muhtassu bi-mezîd-i inâyeti’l-Meliki’l-mu‘în mevlânâ İstanbul Kādısı -zîdet fezâilühû- ve iftihârü’l-emâcid ve’l-ekârim, câmi‘ü’l-mahâmid ve’l-mekârim, el-muhtassu bi-mezîd-i inâyeti’l-Meliki’d-dâim İstanbul Gümrüğü emîni ( ) -dâme mecduhû- tevkī‘-i refî‘-i hümâyûn vâsıl olucak ma‘lûm ola ki Tüccâr tâifesi Dîvân-ı Hümâyûn’uma arzuhâl edip Anadolu ve Adalar ve sâir mahallerde rençberân tâifesinin giyecekleri çarık için İstanbul ve Galata’da vâki‘ yağcı esnâfından üçer ve dörder ve sekizer guruşa iştirâ eyledikleri boş yağ yedeklerinden gerek Dersa‘âdet’imde ve gerek Çanakkalesi’nde dörder para resm-i gümrük alınır iken bundan akdem Gümrük Emîni sâbık Hasan -dâme mecduhû-nun Emâneti hengâmında on beşer paraya iblâğ ve ba‘dehû on beşer para dahi zam ile otuzar para resm-i gümrük ahz ve tahsîl olunup mûmâ-ileyhin infisâlinden sonra halefi Hüseyin -dâme mecduhû- dahi otuzar para <<üzerinde>> üzerine yirmi dörder para dahi zammedip elli dört paraya iblâğ ve ol vechile tahsîl olunmakda olduğundan başka Çanakkalesi’nde dahi kezâlik elli dört para resm-i gümrük ahz olunduğundan kendilere gadri mûcib bir keyfiyet olduğunu beyân birle zikrolunan gönün kadîmi üzere lâzım gelen dörder para resm-i gümrüklerin edâ eylediklerinden sonra mugāyir-i kadîm zammolunan ellişer paranın tenzîli husûsuna müsâ‘ade olunmasını tahrîr ve istid‘â eyledikleri ecilden kuyûd-ı lâzımesi Başmuhâsebe ve Haremeyn Muhâsebesi ve Gümrük defterlerinden ba‘de’l-ihrâc muktezâsı sen ki İstanbul Gümrüğü Emîni es-Seyyid el-Hâc Ahmed -dâme mecduhû-sun, senden isti‘lâm olundukda iki yüz yirmi iki senesi Emîn-i Gümrük-i esbak mûmâ-ileyh Hasan -dâme mecduhû- zamanında bi’t-terâzî râbıta-bend ve tevsîk olunduğu üzere beher gönden yirmi para gümrük ve yedi para masdariye-i mîrîsi ve üç para harc ile cem‘an otuz para ahz ve tahsîli tarafeyne i‘tidâl olunduğunu memhûren i‘lâm eylediğine binâen tekrar muktezâsı Mâlikâne’den suâl olundukda tâife-i merkūmenin istid‘â eyledikleri gön ancak bakkālâna mahsûs olup İstanbul ve Galata gümrüklerinde öteden beri on para gümrük ve üç para masdariye ve bir para harc ile cem‘an alınıgelen on dört para resm-i gümrük rahîs olduğuna binâen bundan akdem yirmi iki senesinde mûmâ-ileyh Hasan -dâme mecduhû-nun Emâneti hengâmında bakkālân esnâfıyla bi’t-terâzî râbıta verildiği üzere İstanbul ve Galata gümrüklerinde beher gönden yirmi para gümrük ve yedi para masdariye ve üç para harc ile cem‘an otuz para tahsîl olunur iken ba‘dehû Emîn-i sâbık el-Hâc Hüseyin -dâme mecduhû- zamanında kırk para gümrük ve on para masdariye ve dört para harc ile cem‘an elli dört para matlûb olunduğu Gümrük defterleri derkenârından ve mûmâ-ileyh Hasan -dâme mecduhû- zamanında bi’t-terâzî râbıta-bend olunduğu üzere beher gönden yirmi para gümrük ve yedi para masdariye ve üç para harc ile cem‘an otuz para tahsîli tarafeyne i‘tidâl sûreti olduğun Gümrük Emîni mûmâ-ileyhin i‘lâmından müstefâd olmağla bu sûretde ber-mantûk-ı i‘lâm tanzîmine irâde-i aliyyem ta‘alluk eylediği hâlde fîmâ-ba‘d tahrîr olunduğu vechile beher gönden ma‘a-masdariye ve harc otuz para resm-i gümrük alınıp ziyâde taleb ve noksan teklîfiyle tarafeyn gadr ve himâye olunmamak üzere Ma‘den Kalemi’ne kaydolunup emr-i şerîfim ve Gümrük defterlerine ilmühaberi i‘tâsı iktizâ eylediği derkenâr olunmağla derkenârı mûcebince emr-i şerîfim ve ilmühaberi verilmek bâbında iftihârü’l-ümerâi ve’l-ekâbir, müstecmi‘u cemî‘i’l-ma‘âlî ve’l-mefâhir, bi’l-fi‘il Başdefterdârım Mehmed Râgıb -dâme ulüvvuhû- telhîs etmekle telhîs mûcebince Gümrük defterlerine ilmühaberi verilmekle imdi vech-i meşrûh üzere amel olunmak fermânım olmuşdur. Buyurdum ki: Hükm-i şerîfim vardıkda bu bâbda sâdır olan emrim üzere amel edip dahi i‘lâmın mûcebince fîmâ-ba‘d beher gönden ma‘a-masdariye ve harc otuz para resm-i gümrük alınıp ziyâde mutâlebesiyle rencîde ve te‘addî eylemeyesin ve sen ki mevlânâ-yı mûmâ-ileyhsin, sen dahi mûceb-i emr-i şerîfimle âmil olup hilâfına rızâ ve cevâz göstermeyesin. Şöyle bilesin alâmet-i şerîfe i‘timâd kılasın. Tahrîren fi’l-yevmi’l-âşir [min]-Muharrem sene erba‘a [ve’l]-işrîn ve mieteyn ve elf. Kostantıniyyeti’l-mahrûse