İstanbul Mahkemesi 154 Numaralı Sicil (H. 1237-1246 / M. 1822- 1831) cilt: 88, sayfa: 252 Hüküm no: 112 Orijinal metin no: [42b-1] Bu defter İBB Kültür A.Ş. ve Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi ortaklığı ile hazırlanmıştır. İstanbul’da bulunan evli ve bekâr hizmetkârlarla ilgili düzenleme Mücerred ve müte’ehhil olan hizmetkâr haklarında ilmühaberdir. Cümleye ma‘lûm olduğu üzere bir müddetden beri kavânîn-i örfiye ve nizâm-ı mülkiyye-i saltanat-ı seniyyeye lâyıkıyla bakılamadığından her bir şey tavr-ı kadîminden çıkmış ve ez-cümle Âsitâne-i sa‘âdet bir takım aslı nesli nâ-ma‘lûm serseri eşhâs ile dolmuş olduğundan mukaddemce o makūle eşhâs-ı mechûle takım takım vilâyetlerine tard ve def‘ olunarak İstanbul ve havâlîsi tathîr olmuş ise de bundan böyle dahi gerek derûn-ı Âsitâne ve etrâf ve havâlîsinde o misilli işsiz ve güçsüz ve aslı nesli belirsiz eşhâs bulunmamak ve umûr-ı esnâfa dahi lâyıkıyla i‘tinâ ve dikkat kılınmak üzere bu def‘a bâ-irâde-i seniyye taraf-ı Devlet-i aliyyeden mahsûs İhtisâb ağası nasb olunarak kadîm muhtesiblerin usûl-i me’mûriyetleri vakt ü hâle göre ba‘zı nizâm rabt olunmuş ve Dersa‘âdet’de olan etbâ‘ dahi üçe münkasım olup bir kısmı şehrî ve bir kısmı dahi İstanbul’da <> teehhül eyleyerek yerlisi olarak ve diğer kısmı yersiz ve yurdsuz fakat hizmetinde olduğu adamın hânesinde olduğundan lede’l-îcâb hizmet eylediği dâireden izin verilir ise diğer kısımlar gibi evlerine gidemeyerek başıboş kalacağına binâen o makūlelere dâirelerden izin verildikden nâşî boş kalmamak için izin veren adama sebebi beyânıyla yedine tezkire verip aldığı tezkire ile İhtisâb ağasına giderek ba‘zı Osmanlılıkda gezen Enderûn ağası vesâirlerin lüzûmu derkâr olduğuna nazaran tahsîsi îcâb eden hâna irsâl ve onda temekkün ile bir mahal bulup intisâb eyledikde mukaddem aldığı tezkiresini İhtisâb ağasına götürüp şak ettirderek bu vechile bu misilli evli ve barklı olmayan hizmetkâr hizmet ettiği efendisinden tezkire almadıkca âhara intisâb edeceği mahalde veyâhud vardığı hânda kabûl olunmayıp ancak bu misilli ayrılmak istenenlere dahi efendileri dahi meccânen hizmet ettirmek veyâhud aylık ve yıllık vesâir şeyden dolayı matlûbu var ise vazgeçirmek için yedine tezkire vermeyerek gadr ve rencîde edecek olur ise muhtesibe ifâde-i hâl edip olduğu efendi kangı tarîkde ise zâbitine ihbâr ederek zâbiti tarafından iktizâsına bakılmak ve ba‘d ez-în ulemâ ve ricâl vesâir hademeden bir kimesne bir kimesneye şefâ‘atla hizmetkâr gönderilmemek husûsu muktezâ-yı irâde-i seniyyeden olarak ol bâbda hatt-ı hümâyûn-ı übbehet-makrûn-ı mülûkâne şeref-rîz-i sudûr olmakdan nâşî keyfiyeti Başmuhâsebe’ye kayd ettirerek îcâb eden mahallere ilmühaberlerinin i‘tâsıyla icrâ-yı irâde-i seniyyeye himmet olunmak bâbında beyaz üzerine sâdır olan fermân-ı âlî mûcebince Başmuhâsebe’ye kayd ile ilmühaberi verilmek fermân buyrulmağın mûcebince kaydolunup sâir iktizâ eden mahallere verilmekle taraf-ı âlîlerinden iktizâ edenler ifâde ve tenbîh olunmak üzere İstanbul kādısı fazîletlü efendi hazretleri tarafına dahi işbu ilmühaber verildi. Fî 27 S sene 1242. Mukābele şud.