İstanbul Mahkemesi 154 Numaralı Sicil (H. 1237-1246 / M. 1822- 1831) cilt: 88, sayfa: 340 Hüküm no: 169 Orijinal metin no: [61a-1] Bu defter İBB Kültür A.Ş. ve Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi ortaklığı ile hazırlanmıştır. Başta Ankaralı Ermeniler olmak üzere olay çıkaran Ermenilerin bir daha İstanbul’a dönmemek üzere sürülmeleri üzerine Patrikhane tarafından görevlendirilecek Karabaşların halkı ifsat eden papazları tespit ederek yetkililere haber vermelerine dair emir Sûret-i hatt-ı hümâyûn. İşbu emr-i âlîşânımda münderic olan husûsât harf be-harf icrâ olunup ilâ-mâşâallâhi te‘âlâ mer‘î ve düstûrü’l-amel tutularak hilâfına hareket bir zamânda tecvîz olunmaya. Şöyleki; bu husûs mücerred âsâyiş-i hâl-i ra‘iyyet ve intizâm-ı mülk ve millet irâde-i hayriyyesiyle teşebbüs ve ikdâm olunmuş bir madde-i mühimme olmağla mugāyir-i hareket mahz-ı ihânet olacağı zâhir ve âşikâr olduğundan o makūlenin hakkında eşedd-i ukūbât ile mu‘âmele olacağı cümleye beyân ve i‘lân olunup ona göre işbu fermân-ı vâcibü’l-imtisâl-i şâhânenin mugāyiri ednâ hareket bir zamânda vukū‘a gelmemesine mazâmîn-i münîfenin harf be-harf infâz ve icrâsına bi’l-ittifâk takayyüd-i tâm ve sa‘y-i mâlâ-kelâm ola deyü bâlâsına keşîde buyrulan mübârek ve mes‘ûd hatt-ı hümâyûn-ı şevket makrûn-ı şâhâne ile mu‘anven emr-i âlîşânın sûretidir ki ayniyle mahallinden naklolunmuşdur. Müfsid Ankaralı Ermeni hakkında vârid olan berât-ı şerîf-i âlîşândır. Kıdvetü a‘yâni’l-milleti’l-Mesihiyye Ermeni patriği ( ) hutimet avâkıbuhû bi’l-hayr tevkī‘-i refî‘-i hümâyûn vâsıl olacak ma‘lûm ola ki Saltanat-ı seniyye-i dâimi’l-karârımın cizye-güzâr Ermeni re‘âyâsından ba‘zıları kadîm âyînlerine ve usûl-i ra‘iyyetin hilâfı evzâ‘a ictisâr etmekde ve bu makūlelerin aralık aralık men‘leri esbâbına teşebbüs olunmuş ise de kesret-i meşâgilden nâşî lâyıkıyla ikdâm ve takayyüd olunamadığına mebnî gerek Âsitâne-i aliyyem’de ve gerek Memâlik-i mahrûsemin sâir mahallerinde bu tavırda olanlar tekessür eylemekde olduklarından bundan böyle dahi bu bâbda iğmâz olunmak lâzım gelse şîrâze-i nizâm-ı ra‘iyyet külliyen halel-pezîr olacağı zâhir ve tahkīk olunduğuna göre bu makūle uygunsuzluğa cesâret edenlerin ekseri bir müddetden beri Dersa‘âdetimde sarraflık ve esnâflık ve ticâret sûretiyle temekkün etmiş olan Ankaralı Ermeni re‘âyâsı olduğu bedîhî ve bâhir olduğuna binâen mücerred nizâm-ı hâl-i ra‘iyyeti istihsâl zımnında Dersa‘âdetimde bulunan o misilli Ankaralı Ermeni re‘âyâsı fîmâ ba‘d Âsitâne-i sa‘âdetime ayak basmamak üzere ıyâl ü evlâdlarıyla takım takım vilâyetlerine tard ve def‘ kılınmış vesâir memleketân ve şehrî takımının dahi içlerinde eski hâllerinden rücû‘ etmeyen ve bu tarafda kalması muzır olanlar taşralarda birer münâsib mahallere ve bu maddenin asl-ı menşe’i ve bâdîsi olan bir takım müfsid papas takımından Dersa‘âdetimde bulunanlar dahi Akdeniz tarafına ve Ermeni milleti nisâ tâifesinden bir takım sâde-dil olanlarını dahi ihtilâle çalışmakda olan Karabet? tâ‘bir olunur avratlardan dahi taşralı olanlar memleketlerine ve şehrîleri dahi Bandırma ve Mihaliç’e def‘ olunmaları vesâir esnâf tâifesinden eski hâllerinden rücû‘ ile milletce kabûl olunacakların dahi fîmâ ba‘d Beyoğlu ve Galata ve Boğaziçi’nin münâsebetsiz mahallerinde ikāmet eylemeleri câiz olmadığından ol semtlerde hânesi olanlar kaldırılıp Âsitâne-i sa‘âdetimde Kumkapı ve Samatya ve Hasköy misilli Ermeni re‘âyâsı mahallâtına nakl ve iskân ettirilmesi ve taşralarda ba‘zı memleketlerde olan o misilli müfsid papaslar dahi mahallerinde evâmir-i şerîfemle nasb olunmuş bulunan Ermeni marhasalar ma‘rifetleriyle bi’t-taharrî buldurulup semt ve münâsib olan iskelelere gönderilerek kezâlik Akdeniz tarafına def‘ olunması husûslarına irâde-i seniyyem ta‘alluk ederek iktizâları mukaddem ve muahhar tarafına buyruldular ısdârıyla tenbîh olunmuş ve taşralarda ki müfsid papaslar husûsu bi’l-fi‘l Sadr-ı a‘zam-ı sütûde-i şiyem ve vekîl-i mutlak-ı kaviyyü’l-himem cânibinden vülât ve mutasarrıfîne tahrîr ve iş‘âr kılınmış ise de ber-vefk-i matlûb ve ale’d-devâm tenfîz ve icrâlarına gereği gibi dikkat ve ihtimâm olunması lâzımeden ve ez-cümle zikrolunan müfsid papas takımından ba‘zıları tebdîl-i hey’et ve tağyîr-i kıyâfet ile ihtifâ etmeleri ihtimâline mebnî o makūleler gereği gibi taharrî olunarak zahîre ihrâc ve tard ve def‘lerine i‘tinâ ve dikkat olunmak üzere Patrikhâne tarafından dahi karabaş ta‘yîniyle Memâlik-i mahrûsede bulunan bi’l-cümle Ermeni papaslarının hâl ve keyfiyetlerini gereği gibi taharrî ve tecessüs ettirderek yedlerinde tarafından memhûr sened bulunmayan müfsid papaslar mahallerinde bulunan murahhasalar ma‘rifetiyle oldukları mahallin hâkimi ve zâbiti tarafına haber verilerek derhâl onların ma‘rifetleriyle ahz ve Bahr-ı sefîd tarafına tard ve def‘ olunmak üzere sevâhilden karib olan iskelelere gönderilmesi husûsuna gereği gibi dikkat olunması irâde-i seniyye-i mülûkânem muktezâsından olmak mülâbesesiyle sen dahi ona göre hareket ve bu makūle müfsidleri ketm ve ihfâ ve tesâhub ve himâyeye mütecâsir olanlar ibret li’s-sâirîn tertîb-i cezâ kılınacaklarını milletinden lâzım gelenlere etrâfıyla ifâde ve tefhîm-birle ba‘de’l-yevm millet-i mersûmenin bu makūle müfsidlerden gereği gibi tasfiye ve tathîriyle bir dahi mugāyir-i şürût-ı ra‘iyyet millet-i mersûme derûnunda ednâ derece uygunsuz hareket ve mugāyir-i usûl-i ra‘iyyet ve münâfî-i âyîn-i millet hâlât vukū‘a gelmemesi ve bu vesîle ile ırz ve edebiyle meşgūl olan re‘âyâyı saltanat-ı seniyyeme dahi bir gûne te‘addî ve rencîde <> olunmaması husûsuna sarf-ı vüs‘ ve kudret ve hilâfı vaz‘a irâet ruhsatıyla mesûl ve mu‘âteb olmakdan be-gāyet tehâşî ve mücânebet eylemen fermânım olmağın sahîfe-pîrâ-yı sudûr olan hatt-ı hümâyûn-ı şevket-makrûn-ı pâdişâhânem mûcebince tenbîhen ve ihtimâmen [ve] mahsûsan [61b] işbu emr-i celîlü’l-kadrim ısdâr ve bâlâsı hatt-ı şerîf-i şevket-redîf-i şâhânemle tevşîhan yedine i‘tâ olunmuşdur. İmdi işbu emr-i şerîfimi Patrikhâne’de hıfz ve mazmûn-ı münîfi bundan böyle ilâ-mâşâ’ er-rahmân düstûrü’l-amel tutulmak üzere birer kıt‘a sûreti dahi Memâlik-i mahrûsemde Ermeni re‘âyâsı ve marhasalar bulunan mahallere irsâl ve tisyâr ve keyfiyet etrâfıyla tarafından tahrîr ve iş‘âr olunarak her bir mahalde harf be-harf tenfîz ve icrâsı ve bâlâda beyân olunan müfsid papas makūlelerinin külliyen millet-i mersûme derûnundan tard ve def‘leriyle fîmâ ba‘d tavr-ı ra‘iyyetden hâric bir gûne uygunsuzluk vukū‘a gelmemesi esbâbının istihsâl ve istikmâline vüfûr i‘tinâ ve dikkat ve ba‘de’l-yevm o makūle müfsidleri bir mahalde istishâba cesâret eden her kim olur ise beher hâl hakkında lâzım gelen tedîbât-ı şedîde bilâ-imhâl icrâ kılınmak için keyfiyeti ifâde ve iş‘âra mübâderet ve sen dahi şu husûsa kemâliyle ikdâm ve dikkat ve fesâdda medhali olmayanlar sû’-i zan ile gadri mûcib hareketden mücânebet ve işbu tenbîhât-ı pâdişâhânemin icrâsı husûsunda bir gûne musâmmaha sûreti hakkında mûceb-i vehâmet ve müstevcib-i tedîb ve nedâmet olacağını muhakkak bilip ona göre amel ve hareket ve hilâfından gāyetü’l-gāye tehâşî ve mübâ‘adet eylemen bâbında fermân-ı âlîşânım sâdır olmuşdur. Buyurdum ki ( ) vusûl buldukda bu bâbda vech-i meşrûh üzere şeref-yâfte-i sudûr olan fermân-ı vâcibü’l-ittibâ‘ ve lâzımü’l-imtisâlimin mazmûn-ı itâ‘at-makrûnuyla amel ve hareket ve hilâfından be-gāyet hazer ve mücânebet eyleyesin. Şöyle bilesin alâmet-i şerîfe i‘timâd kılasın. Tahrîren fî-evâhiri şehri Şa‘bâni’l-mu‘azzam sene selâse ve erba‘în ve mi’eteyn ve elf. Kostantıniyyeti’l-mahrûse.