İstanbul Mahkemesi 154 Numaralı Sicil (H. 1237-1246 / M. 1822- 1831) cilt: 88, sayfa: 395 Hüküm no: 216 Orijinal metin no: [75a-1] Bu defter İBB Kültür A.Ş. ve Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi ortaklığı ile hazırlanmıştır. Tırnovi’den İstanbul ve çevresine orak biçmek için gelen reayanın cizyesinin İstanbul cizyedarı tarafından tahsil edilmesi Tırnovi re‘âyâsının cizyesine dâir Akzâ kuzâti’l-Müslimîn evlâ vülâti’l-muvahhidîn ma‘denü’l-fazli ve’l-yakīn râfi‘u a‘lâmi’ş-şerî‘ati ve’d-dîn vârisü ulûmi’l-enbiyâi ve’l-mürselîn el-muhtassu bi-mezîd-i inâyeti’l-Meliki’l-Mu‘în mevlânâ İstanbul kādısı -zîdet fezâilühû- tevkī‘-i refî‘-i hümâyûn vâsıl olucak ma‘lûm ola ki hâcegân-ı Dîvân-ı Hümâyûn’umdan fes nâzırı kıdvetü’l-emâcid ve’l-a‘yân el-Hâc Mustafa -zîde mecdühû-nun takdîm eylediği takrîr mefhûmunda iki yüz kırk beş senesine mahsûben emr-i cibâyeti bâ-irâde-i seniyyem uhdesinde olan İstanbul ve tevâbi‘i kalemi cizyesinin hâvî olduğu kazâ ve nevâhîsinde sâkin ve mütemekkin yerli ve yabancı ve mürûr [u] ubûr eden ehl-i zimmet re‘âyânın üzerlerine edâsı lâzım gelen cizye-i şer‘iyeleri gurre-i Muharremi’l-harâmda bulundukları mahal ve kazâ cizyedârı tarafından cibâyet ve tahsîl olunmak yedine i‘tâ olunan berât-ı âlîşânım şürûtundan olduğundan bahisle el-hâletü hâzihî Tırnovi kazâsı tarafından mu‘tâd-ı kadîmeleri üzere İstanbul kurbüne orak biçmek için gelen re‘âyânın îcâb eden evrâkları Tırnovi cizyedârı tarafından verilmek üzere emr-i şerîfim ısdâr olunmuş ise de bu sene-i mübârekede orak vakti hulûl ve mürûr etmiş idüğüne binâen sene-i merkūma mahsûben o makūle re‘âyânın cizye evrâkları ber-mûceb-i şürût bulundukları kazâ tarafından i‘tâ olunarak mâl-ı cizyenin kesrden vikāyesi için bir kıt‘a emr-i şerîfim ısdârını tahrîr ve inhâ eylediği ecilden kuyûda mürâca‘at olundukda İstanbul kalemi cizyesinin iki yüz kırk beş senesine mahsûben emr-i cibâyeti bâ-hatt-ı hümâyûn-ı şevket-makrûn-ı şâhânem nâzır-ı mûmâ-ileyhe der-uhde olunup berât ve evrâk bohçaları verilmiş ve memâlik-i mahrûsemde vâki‘ bi’l-cümle ehl-i zimmet ve re‘âyâdan her bir kalem cizyesinin hâvî olduğu kazâ ve nevâhîsinde sâkin ve mütemekkin yerli ve yabancı ve mürûr u ubûr eden re‘âyânın lâzım gelen cizye evrâkları gurre-i Muharremi’l-harâmda bir ferdi hâric ve kâğıdsız kalmayarak bulundukları kalem ve kazâ cizyedârı tarafından tahammül ve istihkāklarına göre esnâf-ı selâse i‘tibârıyla ale’r-re’s evrâkları tevzî‘ ve îcâb eden mâl-i cizyeleri ma‘a-zamâyim-i şer‘iyye cem‘ ve tahsîl olunmak cizyedâra verilegelen berât-ı âlîşânım şürûtundan idüğü ve Tırnovi kazâsı re‘âyâsından ba‘zıları li-ecli’t-ticâre vakt-i hasâdda Dobruca ve İstanbul havâlîsine gelip orak biçmek kā‘idelerinden ise de birkaç sene zarfında vakt-i hasâd Muharrem içinde vâki‘ olarak bohça küşâdı mevsimine tesâdüf eylediğinden tâife-i merkūmeye ol vechile oldukları mahal ve kazâ cizyedârı tarafından evrâk verilmek lâzım gelse Tırnovi cizyesi mâlına kesr terettüb ederek ziyânı mûcib olduğundan vikāyeten o makūle re‘âyânın îcâb eden cizye evrâkları Tırnovi cizyedârı tarafından i‘tâ olunması husûsu mukaddemâ bi’l-inhâ mûcibince cizye-i mezbûr mâlını kesrden vikāyeten kazâ-i mezbûr re‘âyâsından fakat orakçı tâifesinin cizye evrâkları cizyedârları tarafından i‘tâ olunmak bâbında kırk üç senesi evâil-i Şevvâlinde bir kıt‘a emr-i şerîfim ısdâr ve i‘tâ olunmuş olduğu ba‘de’l-ihrâc iktizâsı mu‘teberân-ı ricâl-i Devlet-i aliyyemden mukāta‘ât nâzırı iftihâru’l-ümerâi ve’l-ekâbir es-Seyyid Mehmed Esad -dâme ulüvvühu-dan isti‘lâm olundukda Tırnovi kazâsı re‘âyâsından fakat orakçı tâifesinin cizye evrâkları kazâ-i mezbûr cizyedârı tarafından verilmek bâbında emr-i şerîfim verilmiş olduğu kuyûddan müstebân olmağla bu sûretde o makūle orakçı tâifesine İstanbul cizyedârı tarafından evrâk teklîfiyle rencîde olunması emr-i şerîf-i mezkûrun mugāyiri göründüğüne binâen Tırnovi orakçı re‘âyâsına İstanbul cizyedârı tarafından evrâk verilmediği gibi Tırnovi cizyedârı tarafından dahi orakçıdan mâ‘adâ li-ecli’t-ticâre Der-aliyyemde bulunan re‘âyâya evrâk teklîfiyle müdâhale olunmamak üzere emr-i şerîfim ısdârı iktizâ eylediğini i‘lâm etmekle i‘lâmı mûcibince emr-i şerîfim ısdârı husûsuna irâde-i aliyyem ta‘alluk etmekle ol vechile amel ve hareket olunmak fermânım olmağın hâssaten işbu emr-i âlîşânım ısdâr ve irsâl olunmuşdur. İmdi vusûlünde sen ki mevlânâ-yı mûmâ-ileyhsin keyfiyet irâde-i aliyyem mantûk-ı emr-i münîfimden ma‘lûmun oldukda fermânım olduğu ve bâlâda bast u beyân kılındığı vechile o makūle orakçı tâifesine İstanbul cizyedârı tarafından evrâk teklîfiyle rencîde olunmayıp ancak kazâ-i mezbûr re‘âyâsından li-ecli’t-ticâre Der-aliyyemde bulunan re‘âyânın sene-i merkūma mahsûben lâzım gelen cizye evrâkları İstanbul cizyedârı tarafından tevzî‘ ve îcâb eden mâl-i cizyeleri ma‘a-zamâyim-i şer‘iye cem‘ ve tahsîl olunup Tırnovi cizyedârı tarafından müdâhale olunmaması husûsuna mezîd-i i‘tinâ ve dikkat ve hilâf-ı emrim vaz‘ ve hareketten tehâşî ve mücânebet eylemek bâbında fermân-ı âlîşânım sâdır olmuşdur. Buyurdum ki hükm-i şerîfimle ( ) vardıkda bu bâbda vech-i meşrûh üzere şeref-yâfte-i sudûr olan işbu emr-i şerîf-i celîlü’ş-şân-ı vâcibü’l-ittibâ‘ ve lâzimü’l-imtisâlimin mazmûn-ı münîfi üzere âmil olasız, şöyle bilesiz, alâmet-i şerîfe i‘timâd kılasız. Tahrîren fi’l-yevmi’s-sânî aşer min-şehri Muharremi’l-harâm sene hamse ve erba‘în ve mi’eteyn ve elf. El-mahrûse Kostantıniyye