İstanbul Mahkemesi 154 Numaralı Sicil (H. 1237-1246 / M. 1822- 1831) cilt: 88, sayfa: 435 Hüküm no: 243 Orijinal metin no: [86b-1] Bu defter İBB Kültür A.Ş. ve Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi ortaklığı ile hazırlanmıştır. Büyük Lanka’da bulunan Aya Todori kilisesinin tamiri Aya Todori kenîsesi emri Düstûr-i mükerrem müşîr-i mufahham nizâmü’l-âlem müdebbiru umûrü’l-cumhûr bi’l-fikri’s-sâkıb mütemmimü mehâmmi’l-enâm bi’r-re’yi’s-sâib mümehhidü bünyâni’d-devleti ve’l-ikbâl müşeyyidü erkânü’s-sa‘âdeti ve’l-iclâl el-mahfûfu bi-sunûfi avâtıfi’l-meliki’l-a‘lâ hâlâ bi’l-istiklâl Asâkir-i Mansûre Seraskeri vezîrim Hüsrev Mehmed Paşa -edâmallâhu te‘âlâ iclâlehu- ve akzâ kuzâti’l-Müslimîn evlâ vülâti’l-muvahhidîn ma‘denü’l-fazli ve’l-yakīn râfi‘u a‘lâmi’ş-şerî‘ati ve’d-dîn vârisü ulûmi’l-enbiyâi ve’l-mürselîn el-muhtassu bi-mezîd-i inâyeti’l-Meliki’l-Mu‘în mevlânâ İstanbul kādısı -zîdet fezâilühû- ve kıdvetü’l-emâcid ve’l-a‘yân hâssam mi‘mârbaşısı Abdülhalim -zîde mecdühû- tevkī‘-i refî‘-i hümâyûn vâsıl olucak ma‘lûm ola ki Dersa‘âdet’imde Büyüklanka Mahallesi’nde vâki‘ Rum milletine mahsûs Aya Todori nâm kilise mürûr-ı zamân ile harâb olduğundan bahisle hey’et-i aslîsi üzere ta‘mîr ve termîmi husûsuna ruhsat-ı seniyye-i pâdişâhânem erzân kılınmasını mahalle-i mezbûre re‘âyâsı bâ-arzuhâl istid‘â ve istirhâm eylediklerini İstanbul ve tevâbi‘i Rum patriği sâbık ile cemâ‘at metropolidânı memhûr arzuhâl takdîmiyle ifâde ve inhâ eyleyip nizâmı keyfiyeti ba‘de’l-ihrâc husûs-ı mezbûr ma‘rifet-i şer‘ ve hâssam mi‘mârbaşısı ma‘rifetleriyle keşf ve mu‘âyene olunarak iktizâsını i‘lâm olunmak üzere sen ki mevlânâ-yı mûmâ-ileyhsin sana lede’l-havâle mûcibince şerî‘at-ı garrâdan me’zûnen irsâl olunan eşrâf-ı kuzâtdan mevlânâ başkâtib İbrahim Ârif -zîde ilmuhû- ve hâssa mi‘mârbaşısı tarafından mürsel es-Seyyid Ahmed Mümtaz ve es-Seyyid Mustafa Râşid ve Abdullah ve Hasan halîfeler ile Lanka-i kebîr civârında Çakırağa nâm-ı diğer Mercimek Mahallesi’nde vâki‘ kenîse-i mezbûreye varıp mahâll-i mezbûre imâmı Hâfız Mahmud b. el-Hâc Hâfız Mustafa ve muhtâr-ı evveli Oturakçı es-Seyyid Abdullah b. es-Seyyid Hüseyin ve muhtâr-ı sânîsi Oturakçı es-Seyyid İsmail b. es-Seyyid İsmail ve ihtiyârlardan el-Hâc Mehmed b. İbrahim ve Bekçi Ahmed b. Mehmed ve es-Seyyid el-Hâc Ahmed b. es-Seyyid Mehmed Nuri ve tüccârdan el-Hâc Süleyman b. İbrahim muvâcehelerinde keşf ve mu‘âyene ve mesâha olundukda takdîm olunan resm mûcibince on dokuz buçuk zirâ‘ kaddinde olan kenîse-i mezkûrun tûlen cânib-i şimâlîsi otuz yedi buçuk zirâ‘ ve muhâzîsi olan cânib-i cenûbîsi otuz dört buçuk zirâ‘ ve arzan cânib-i şarkīsi devr üzere yirmi zirâ‘ dört parmak ve muhâzîsi olan cânib-i garbîsi kezâlik yirmi zirâ‘ dört parmak olup el-yevm cenûb tarafının duvarları münşak ve sakfı harâb olmağla tecdîdi ve mahâll-i sâiresinin ta‘mîri ve kenîse-i mezkûrun havlusunda vâki‘ cânib-i cenûbîsinde olan bir tarafı yedi buçuk zirâ‘ ve bir tarafı üç zirâ‘ on sekiz parmak bu‘dunda kâin sed duvarı mâil-i inhidâm olduğundan tecdîdi iktizâ eylediğini hulefâ-i mezbûrûn ve nefs-i kenîse-i mezbûr hâricinde havlu nihâyetinde hâzirûn-ı merkūmûn merkūm el-Hâc Mehmed’in menzili duvarı ittisâlinde tûlen yirmi zirâ‘ ve arzan on beş zirâ‘ arsada kadîm olarak zemînde dört bâb ve fevkinde dört bâb cem‘an sekiz bâb odalar olup iki yüz yirmi altı senesinde bi-kazâillâhi te‘âlâ vukū‘ bulan harîkde muhterık olduğu imâm-ı mahalle ve ahâlî-i hâzirûn-ı mezbûrûndan her biri ihbâr ve bu def‘a arsa-yı mezkûrenin ancak tûlen yirmi zirâ‘ ve arzan on zirâ‘ ve terbî‘an iki yüz zirâ‘ mahalline müceddeden zemîne dört bâb oda ve bir matbah ve iki memşâ ve bir mikdâr havlu ve fevkine sekiz zirâ‘ kaddinde kezâlik dört bâb oda ve bir kahve odası ve bir memşâ ve bir mikdâr dehlîz ve nerdübân inşâ olunmasını kenîse-i mezkûr mütevellîsi Kuyumcu Yanko v. Panayot ve yazıcısı Sandalcı Panayot v. Kostandi ve mahalle-i mezbûre re‘âyâsından şerbetçi Apostol v. İstavri ve Tuhfeci Yusfaki v. Anaştaş ve Çubukçu Aleksi v. Sarafim ve sâir ehl-i zimmet re‘âyâsı istirhâm eyledikleri ba‘de’l-keşf ve’l-mu‘âyene mevlânâ-yı mûmâ-ileyh ile ma‘an irsâl olunan ümenâ-i şer‘den Çukadâr el-Hâc Süleyman Ağa b. Hüseyin ve muhzır Arabkirî Hüseyin b. Yusuf ile [87a] meclis-i şer‘-i şerîfe gelip alâ-vukū‘ihî inhâ ve takrîr etmeğin bu sûretde kenîse-i merkūmun erbâbı vaz‘-ı kadîmi ve hey’et-i asliyesi üzere bilâ-tevsî‘ ve lâ-terfî‘ ve hâricinde olan münhedim duvarlarının ve zikr olunan muhterık odaların iktizâsına göre kadîminden yüz zirâ‘ noksan olarak ta‘mîr ve termîmi husûsu re’ye menût idüğü tarafından i‘lâm ve bir kıt‘a resmi dahi takdîm olunup muktezâ-yı şer‘îsi bi’l-fî‘l şeyhülisâm ve müfti’l-enâm olan Yâsîncizâde a‘lemü’l-ulemâi’l-mütebahhirîn efdâlü’l-fudalâi’l-müteverri‘în mevlânâ Abdülvehhab -edâmallâhu te‘âlâ fezâilehû- dan lede’l-istiftâ bir beldede vâki‘ kenîse-i kadîme harâb oldukda erbâbı vaz‘-ı kadîmi üzere i‘âdeye kādir olur mu? El-cevâb olurlar deyü bir kıt‘a fetvâ-yı şerîfe verilmiş ve keyfiyet atebe-i felek-mertebe-i pâdişâhâneme lede’l-arz mesâğ-ı şer‘-i şerîf olduğu üzere ta‘mîr ve termîmi husûsuna müsâ‘ade-i seniyye-i şâhânem bî-dirîğ ve şâyân kılınarak ol bâbda hatt-ı hümâyûn-ı şevket-makrûn-ı şâhânem sahîfe-pîrây-ı sudûr olmuş olmakdan nâşî mantûk-ı münîfi üzere amel ve hareket olunmak fermânım olmağın imdi kilise-i mezbûrun mesâğ-ı şer‘-i şerîf olduğu vechile bilâ-tevsî‘ ve lâ-terfî‘ vaz‘-ı kadîm ve hey’et-i aslîsi üzere ta‘mîr ve termîm husûsuna müsâ‘afe-i behiyye-i şâhânem şâyân kılındığı ve bu vesîle ile vaz‘-ı kadîm ve hey’et-i aslîsini bir karış ve bir parmak tecâvüz etmek ve zımnında millet-i mersûmeden bir akçe ahz ve tahsîl kılınmak lâzım gelir ise mütecâsir olanlar mesûl ve mu‘âteb olacakları siz ki vezîr-i müşâr ve mevlânâ ve mi‘mârbaşı mûmâ-ileyhimsiz ma‘lûmunuz oldukda ber-minvâl-i muharrer amel ve hareket[e] dikkat ve hilâfı vaz‘ı tecvîzden tevakkī ve mübâ‘adet eylemeniz bâbında fermân-ı âlîşânım sâdır olmuşdur ve buyurdum ki vusûl buldukda bu bâbda vech-i meşrûh üzere şeref-yâfte-i sudûr olan fermân-ı vacibü’l-ittibâ‘ ve lâzimü’l-imtisâlimin mazmûn-ı itâ‘at-makrûnuyla âmil olasız, şöyle bilesiz, alâmet-i şerîfe i‘timâd kılasız. Tahrîren fî-evâhiri şehri Saferi’l-hayr sene 1246