İstanbul Mahkemesi 154 Numaralı Sicil (H. 1237-1246 / M. 1822- 1831) cilt: 88, sayfa: 446 Hüküm no: 251 Orijinal metin no: [89b-1] Bu defter İBB Kültür A.Ş. ve Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi ortaklığı ile hazırlanmıştır. Gayr-ı müslimlerden cizye alınması Re‘âyâ cizyesine dâir emr-i âlîşân Akzâ kuzâti’l-Müslimîn evlâ vülâti’l-muvahhidîn ma‘denü’l-fezâili ve’l-yakīn râfi‘u a‘lâmi’ş-şerî‘ati ve’d-dîn vârisü ulûmi’l-enbiyâi ve’l-mürselîn el-muhtassu bi-mezîd-i inâyeti’l-Meliki’l-Mu‘în Haslar ve Galata kādıları -zîdet fezâilühümâ- ve mefâhirü’n-nüvvâbi’l-müteşerri‘în tevâbi‘i ve nevâhîsi nâibleri -zîde ilmuhum- tevkī‘-i refî‘-i hümâyûn vâsıl olucak ma‘lûm ola ki işbu iki yüz kırk altı senesine mahsûben emr-i idâresi uhdesinde olan İstanbul cizyesi mülhakātından olan Üsküdar ve Haslar ve tevâbi‘i nevâhî ve kurâsında bulunan ehl-i zimmet re‘âyânın bir ferdi hâric ve kâğıdsız kalmamak üzere cizye kâğıdları hâl ve tahammüllerine göre tevzî‘ ve üzerlerine edâsı lâzım gelen mâl-i cizyeleri tahsîl olunmak şürût-ı nizâmından iken ehl-i zimmet re‘âyâdan el-yevm birazının yedlerinde cizye kâğıdı olmayıp ve birazları dahi birkaç neferi bir kâğıd ile gezmeği ihtiyâr etmek hasebiyle bu keyfiyet mâl-i cizyenin kesrini mûcib olmağla o makūlelerin tekrar yoklanıp müstehak oldukları cizye evrâkı verilerek mâl-i cizyeleri tahsîl olunmak üzere sâbıkı mûcibince lâzimü’s-sudûr olan evâmir-i şerîfenin ısdârıyla tanzîmi husûsunu mu‘teberân-ı ricâl-i Devlet-i aliyyemden hâlâ evkāf-ı hümâyûnum nâzırı iftihâru’l-ümerâi ve’l-ekâbir es-Seyyid Mehmed Tahir -dâme ulüvvühu- bâ-takrîr inhâ eylediği ecilden kuyûda mürâca‘at ve iktizâsı suâl olundukda husûs-ı mezbûr zımnında emr-i şerîfim sudûru bundan akdem dahi lede’l-inhâ memâlik-i mahrûsemde sâkin ve mütemekkin ehl-i zimmet kefere ve Yahûd ve Erâmine Acem tâifelerinin ve emred-i mürâhik hükmüne dâhil olup şer‘an cizyeye müstehak olan re‘âyâ gereği gibi takayyüd ve ihtimâm ile tecessüs olunarak ve bir neferi hâric ve kâğıdsız kalmamak üzere rakabelerine madrûbe olan cizye-i şer‘iye evrâkları hâl ve tahammüllerine göre a‘lâ ve evsat ve ednâ i‘tibârıyla ale’r-re’s tevzî‘ ve îcâb eden mâl-i cizyeleri ma‘a-zamâyim-i şer‘iyye cânib-i mîrî için cem‘ ve tahsîl olundukdan sonra ziyâde nesne mutâlebesiyle rencîde ve te‘addî olunmamak ve mâl-i cizye nassan ve ictihâden îcâb eden vâridât-ı şer‘iyeden ve beytülmâl-i Müslimînin etyab-ı emvâlinden olmağla ehl-i zimmetden sukût-ı cizyeyi müstelzim olur özürden sâlim iken zell-i hakar müstehak oldukları cizye-i şer‘iyelerini vermemek için bî-vech özür îrâdına ictirâ ve yâhud bir tarîk ile bir yerde ihfâ ve yâhud a‘lâya müstehak iken evsat ve evsata müstehak iken ednâ cizyesin vermeğe tasaddî ederi olur ise muhkem haklarından gelinmek için bu makūlelerin cizye-i şer‘iyeleri alındıkdan sonra îcâb eden cezâyı lâyıkaları icrâ kılınmak üzere isim ve şöhretleriyle keyfiyet arz ve i‘lâm olunmak şürût-ı cizyeden idüğüne binâen mûcibince sene-i sâbıkā evâsıt-ı Rebî‘ülahîresinde emr-i şerîfim verilmiş olduğu kuyûddan müstebân olmağla bu sûretde inhâ olunduğu ve sâbıkı mûcibince kalem-i mezbûr mülhakātından Anadolu tarafında vâki‘ Üsküdar ve Beykoz ve Şile ve Rumeli cânibinde vâki‘ Arnavudköy ve Galata ve Haslar ve tevâbi‘i kazâ ve nevâhîlerinde sâkin ve mütemekkin ehl-i zimmet re‘âyânın işbu iki yüz kırk altı senesine mahsûben dahi bir ferdi hâric ve kâğıdsız kalmamak üzere gereği gibi taharrî ve teftîş-birle o makūle cizye evrâkı hâmil olmayan re‘âyâ bulunur ise tahammül ve istihkāklarına göre [90a] a‘lâ ve evsat ve ednâ i‘tibârıyla ale’r-re’s evrâkları tevzî‘ ve îcâb eden mâl-i cizyeleri ma‘a-zamâyim-i şer‘iye cem‘ ve tahsîl olunup hilâf-ı şürût ve mugāyir-i rızâ-i âlîşânım harekât vukū‘a gelmemek üzere emr-i mezkûrun tekîdini siz ki mevlânâ ve nüvvâb-ı mûmâ-ileyhimsiz size hitâben başka ve Anadolu cânibinde kâin Üsküdar ve Beykoz ve Şile kādılarına hitâben başka evâmir-i şerîfim ısdârı iktizâ eylediği Cizye Muhâsebesi’nden derkenâr olunarak mûcibince evâmir-i şerîfem ısdârı husûsuna irâde-i aliyyem ta‘alluk edip ol bâbda diğer emr-i şerîfim ısdâr ve tisyâr olunmuş olmağla tekîdi hâvî size dahi işbu emr-i âlîşânım ısdâr ve irsâl olunmuşdur. İmdi vusûlünde keyfiyet-i irâde-i seniyyem mantûk-ı emr-i şerîfimden ma‘lûmunuz oldukda fermânım olduğu ve mukaddem ve bu def‘a sâdır olan evâmir-i şerîfem mûciblerince kalem-i mezbûr mülhakātından Rumeli cânibinde vâki‘ Arnavudköyü ve Galata ve Haslar ve tevâbi‘i kazâ ve nevâhîlerinde sâkin ve mütemekkin ehl-i zimmet re‘âyânın işbu iki yüz kırk altı senesine mahsûben dahi bir ferdi hâric ve kâğıdsız kalmamak üzere gereği gibi taharrî ve teftîş-birle o makūle cizye evrâkı hâmil olmayan re‘âyâ bulunur ise tahammül ve istihkāklarına göre a‘lâ ve evsat ve ednâ i‘tibârıyla ale’r-re’s evrâkları tevzî‘ ve îcâb eden mâl-i cizyeleri ma‘a-zamâyim-i şer‘iye cem‘ ve tahsîl olunup hilâf-ı şürût ve mugāyir-i rızâ-i âlîşânım hareket vukū‘a gelmemesi husûsuna mezîd-i i‘tinâ ve dikkat ve hilâf-ı emrim vaz‘ u hareketten tehâşî ve mücânebet eylemeniz bâbında fermân-ı âlîşânım sâdır olmuşdur. Buyurdum ki hükm-i şerîfimle vardıkda bu bâbda vech-i meşrûh üzere şeref-yâfte-i sudûr olan işbu emr-i şerîf-i celîli’ş-şân-ı vacibü’l-ittibâ‘ ve lâzimü’l-imtisâlimin mazmûn-ı münîfi-birle âmil olasız, şöyle bilesiz, alâmet-i şerîfime i‘timâd kılasız. Fî 3 Ca sene 1246