İstanbul Mahkemesi 172 Numaralı Sicil (H. 1257-1258 / M. 1841-1842) cilt: 96, sayfa: 429 Hüküm no: 375 Orijinal metin no: [140-1] Bu defter İBB Kültür A.Ş. ve Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi ortaklığı ile hazırlanmıştır. Hatice Hanım’ın tasarrufundaki han odası ile hanın hancılığı ve odacılığına usulsüz şekilde müdahale eden Mustafa Ağa’nın müdahalesinin menedeldiği Han nizâ‘ı İhrâc şüd fî 2 Za sene 1258 Def‘a ihrâc şüd fî 7 Receb sene 1281 [Ma‘rûz] Asr-ı bâhirü’n-nasr-ı vâlid-i kesîrü’l-mehâmid-i hazret-i Hilâfet-penâhî yani cennet-mekân hazret-i Sultan Mahmud Hân-ı Gāzi -aleyhi eltâfü Rabbihi’l-Bârî- esdak-ı ecille-i ricâl-i sa‘âdet-iştimâlinden umûr-ı hâriciye nâzırı iken merhûm olan es-Seyyid Mehmed Seyyid Efendi’nin li-ebeveyn hemşîreleri sâhibe-i arzuhâl Şerife Âişe Hanım bt. Hasan Efendi’nin sadriye kebîre kerîmesi olup bundan akdem vefât eden Şerife Asiye Fıtnat Hanım bt. el-müteveffâ el-Hâc Ahmed Efendi’nin sadriye sagīre kızı Şerife Hatice Hanım bt. el-müteveffâ Mehmed Hurşid Efendi’nin ceddesi ve tesviye-i umûruna bâ-hüccet-i şer‘iye vasîyy-i mansûbesi mûmâ-ileyhâ Şerife Âişe Hanım tarafından husûs-ı âti’l-beyânda vekîl olduğu zât-ı mûmâ-ileyhâyı ârifân Mahmud Ağa b. Süleyman ve Mustafa Ağa b. Ali nâm kimesneler şehâdetleriyle ber-nehc-i şer‘î sâbit olan Hafız Abdurrahman Efendi b. el-Hâc Mustafa bi’l-ma‘iyye rü’yete memûr evkāf müfettişi İstanbul pâye-i celîlesiyle mübâhî izzetlü fazîletlü es-Seyyid Mehmed Emin Âsaf Beyefendi tarafından meb‘ûs Mehmed İzzet Efendi hâzır olduğu hâlde Çarşamba günü huzûr-ı cenâb-ı mu‘allâ- elkāb-ı Fetvâ-penâhî’de ma‘kūd meclis-i şer‘-i münîrde derûn-ı arzuhâlde mezkûrü’l-ism teba‘adan es-Seyyid Mustafa Ağa b. Hüseyin tarafından husûs-ı câîde vekîl-i müsecceli el-Hâc İsmail Efendi b. Hüseyin muvâcehesinde kezâlik derûn-ı arzuhâlde mastûrü’l-ism Vanlı Avadis v. İstefan zimmî hâzır olduğu hâlde bâ-irâde-i seniyye Hazîne-i Evkāf-ı Hümâyûn tarafından idâre olunan evkāfdan merhûm Rüstempaşa Vakfı müsakkafâtından İstanbul’da Mahmudpaşa Câmi‘-i şerîfi avlusu nerdubânı <> nezdinde kâin kârgîr Yarım Han demekle arîf yirmi yedi bâb bilâ-gedik oda ve bir bâb berber dükkânı ve iki ahırı müştemil bir bâb vakıf han ve hâricinde tahtında kâin sekiz bâb vakıf dükkânın rub‘ hisse-i şâyi‘aları vâlidesi müteveffât-ı mezbûre Şerife Asiye Fıtnat Hanım’ın intikālinden sagīre-i mezbûre Şerife Hatice Hanım’ın ve selâse-i erbâ‘ hisse-i şâyi‘aları dahi bi’l-icâreteyn ceddesi ve vasîsi müvekkilem mûmâ-ileyhâ Şerife Âişe Hanım’ın bâ-temessük-i mütevellî tasarruflarında olup hân-ı mezkûru muhâfaza ve müstecirlerinden kirâlarını kabza ve iktizâ edenleri ihrâc ve yerlerine ecr-i misliyle âharlarını idhâl etmek üzere bin iki yüz elli dört senesi Şevvâlinin on beşinci günü müvekkilem mûmâ-ileyhâ Şerife Âişe Hanım asâleten ve vesâyeten tarafeynden hâzır-ı mesfûr Avadis zimmîyi tevkîl ve hancı ta‘yîn edip ve hân-ı mezkûr derûnunda tahtânîsinde kapıdan girildikde sol tarafında kâin derûnunda şirvânî misillü odayı ve önünde kömürlük mahâllini müştemil bir bâb oda derûnunda dahi mütemekkin olmak üzere zimmî-i mersûma izin verdikde ol dahi kabûl ve husûs-ı mezkûru hancılar kethudâsına ifâde zımnında âhara iktizâsına göre tahrîr ettirmek üzere müvekkilem asıl ve vasî-i mûmâ-ileyhâ bir kıt‘a beyaz kâğıdı temhîr edip zimmî-i mersûma verdikden sonra hân-ı mezkûru ber-vech-i muharrer idâre eder iken zikr olunan memhûr beyaz kâğıdı istediği gibi âhara tahrîr ettirip bin iki yüz elli beş senesi Cumâdelûlâsı’nın yirmi dokuzuncu günü Hudâvendigâr-ı merhûm-ı müşârün-ileyh Sultan Mahmud Hân-ı Gāzi hazretlerinin evkāf-ı celîleleri tarafına irâe birle müvekkilem mûmâ-ileyhânın izinsiz cânib-i evkāf-ı celîleden zabt u tasarruf için bir takrîb hancılık ve odacılık ve zikr olunan odaya gedik temessüğü ahz ve der-akab târih-i merkūmda müvekkil-i mezbûr es-Seyyid Mustafa Ağa’ya ferâğ etmekle ol dahi müvekkilem mûmâ-ileyhânın izinsiz fuzûlî hancılık ve odacılık ve zikr olunan odayı zabt u tasarruf etmekle suâl olunup keff-i yedine tenbîh olunmak müvekkilem mûmâ-ileyhâ Şerife Âişe Hanım’ın bi’l-asâle <> ve bi’l-vesâye matlûbudur deyü bi’l-vekâle da‘vâ ettikde vekîl-i mezbûr el-Hâc İsmail Efendi dahi istintâk olundukda cevâbında hâzır-ı mersûm Avadis zimmî müvekkile-i mûmâ-ileyhâ Şerife Âişe Hanım’ın emrinsiz teberru‘an-li’l-vakf kendi mâlından sekiz bin beş yüz guruş harc ü sarfla zikr olunan odayı binâ ettikden sonra müvekkile-i mûmâ-ileyhâ sâlifü’l-beyân bin iki yüz elli dört senesi Şevvâli’l-mükerreminin on beşinci günü hân-ı mezkûrun hancılığı ile odabaşılığını ve zikr olunan odayı hâzır-ı mersûm Avadis zimmîye bilâ-izni’l-mütevellî bey‘-i bât ile bey‘ edip ol dahi kabûl ve müvekkile-i mûmâ-ileyhâ hancılık ve odabaşılığı ve odayı ber-vech-i muharrer bey‘ eylediğini nâtık ve târih-i merkūm ile müverrah ve kendi mührüyle memhûr hâzır-ı mersûm yedine bir kıt‘a sened i‘tâ ve bedeli olan yedi bin iki yüz elli guruşu dahi yedinden müvekkile-i mûmâ-ileyhâ ahz u kabz ettikden sonra hâzır-ı mersûm mârrü’l-beyân elli beş senesi Cumâdelûlâsı’nın yirmi dokuzuncu günü târihinde sened-i mezkûru cânib-i Evkāf-ı celîle-i mezkûreye getirip iki bin beş yüz guruş mu‘accele ile teslîm ve sened-i mezkûra binâen zikr olunan oda için beher şehr beş guruş mülk kirâsını vermek şartıyla zikr olunan odaya gedik ve hancılık ve odacılık temessüğü ahz ve ba‘dehû cümlesini on yedi bin guruş bedel-i makbûz mukābelesinde müvekkilim mezbûr es-Seyyid Mustafa Ağa’ya fâriğ olup ve ferâğı hâmiş-i temessük-i mezkûra taraf-ı vakfdan tahrîr ve temhîr olunmağla binâen-aleyh müvekkilim mezbûr hancılık ve odacılık ve zikr olunan odayı zabt u tasarruf eder deyü mazmûnları takrîrlerine mutâbık sened ve temessük-i mezkûrları ibrâz ve hâzır-ı mersûm Avadis zimmî dahi vekîl-i mezbûr el-Hâc İsmail Efendi’yi tasdîk ettikde istikşâf-ı hâl için müdde‘î-i vekîl-i mezbûr Hafız Abdurrahman Efendi istintâk olundukda cevâbında mârrü’z-zikr elli dört senesi Şevvâlinin on beşinci günü târihinde müvekkilem mûmâ-ileyhâ hâzır-ı mersûm Avadis zimmîden bedel nâmıyla bir akçe ve bir habbe almayıp ancak zimmî-i mersûmun mâlından ve yedinden beş bin guruş karz almışdır ve hâlâ zimmetinde deynidir dedikde hâzır-ı mesfûr Avadis zimmî dahi vekîl-i mezbûr Hafız Abdurrahman Efendi’yi tasdîk ve tahkīk eyledikden mâ‘adâ [141] ve sened-i mezkûr şer‘an ve kānûnen mu‘teber olmayıp ve müvekkile-i mûmâ-ileyhânın rızâsı ve mu‘teber senedi olmayarak işbu i‘tibâra şâyân olmayan sened-i mezkûresini taraf-ı evkāf-ı celîleden minvâl-i meşrûh üzere hâzır-ı mersûm Avadis zimmîye temessük i‘tâsı usûl ve nizâm-ı evkāf-ı celîleye muhâlif ve bu vechile müvekkile-i mûmâ-ileyhâyı hân-ı mezkûru tasarrufdan men‘ zaman-ı ma‘delet-unvân-ı hazret-i mülûkânede tesîs ve icrâ buyurulan Tanzîmât-ı hayriyenin mugāyiri bir keyfiyet ve zikr olunan oda hân-ı mezkûr ile mâ‘an müvekkile-i mûmâ-ileyhâ ile vasîsi olduğu sagīre-i mezbûrenin el-yevm minvâl-i muharrer üzere bâ-temessük-i mütevellî tasarruflarında olduğunu ve müvekkil-i mûmâ-ileyhânın ber-vech-i muharrer ahz-ı temessüke rızâsı olmadığını dahi vekîl-i mezbûr el-Hâc İsmail Efendi ile hâzır-ı zimmî-i mersûmdan her biri bi’l-asâle ve bi’l-vekâle mukırr u mu‘terif olup ve zimmî-i mersûm meblağ-ı merkūm sekiz bin beş yüz guruşu müvekkile-i mûmâ-ileyhâdan da‘vâya tasaddî etmiş ise de meşrû‘a ve iltifâta şâyân olmamağla bu sûretde müvekkil-i mezbûr es-Seyyid Mustafa Ağa zikr olunan hancılık ve odacılık ve odadan keff-i yed edip müvekkile-i asıl ve vasîyy-i mûmâ-ileyhâ Şerife Âişe Hanım’ın tasarrufu ve münâsibi vechile dilediği gibi kimesneyi hancı ve odacı ta‘yîn ve cânib-i evkāf-ı celîleden mugāyir-i nizâm verilen temessük-i mezkûr dahi geriye ahz ve battalda hıfz ve kaydı dahi terkīn olunmak iktizâ eylediği İstanbul Mahkemesi’nden huzûr-ı [âlîlerine i‘lâm olundu] Fî 10 [Re]ceb sene 1258