İstanbul Mahkemesi 334 Numaralı Sicil (H. 1280-1329 / M. 1863-1911) cilt: 99, sayfa: 105 Hüküm no: 71 Orijinal metin no: [34M-3] Bu defter İBB Kültür A.Ş. ve Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi ortaklığı ile hazırlanmıştır. Varaka-i sahiha nizamnamesinin hükümlerine tam olarak uyulması için nizamnamenin ilgili yerlere tekrar gönderildiği Evrâk ve senedât hakkında 232 Cânib-i sadâret-i uzmâdan vürûd eden tezkire sûretidir Taraf-ı âlî-yi hazret-i Meşîhat-penâhîye Ma‘rûz-ı bende-i dîrîneleridir ki, Varaka-i Sahîha Nizâmnâmesi’nin tamamî-i icrâsı hakkında geçende verilen karârı mutazammın vilâyâta tastîr olunan muharrerâtın bir sûreti bu bâbda ittihaz ve icrâsı lâzım gelen mu‘âmeleye kesb-i vukūf ve ma‘lûmât olunmak için leffen irsâl kılındı. Beyâna hâcet olmadığı üzere nizâmnâme-i mezkûrun hükmü bir müddetden berü hakkıyla ve layıkıyla icrâ olunmadığı gibi varaka-i sahîha üzerine muharrer olmayan senedât mehâkim ve mecâlise ibrâz olundukda lâzım gelen cezâ-yı nakdînin alınması ve hilâf-ı nizâm hareket eden me’mûrlar hakkında icrâ-yı mücâzât olunması nizâmı ve karâr-ı vâki‘ iktizâsından olduğu hâlde ekseriyâ âdî kâğıd üzerine yazılıp mehâkim ve mecâlise ibrâzı lâzım geldikde cezâ-yı nakdî i‘tâsından ihtirâzen ashâbı tarafından bir kıt‘a varaka-i sahîha rabt ile meydâna konulmakda bulunmuş olan senedâtdan cezâ-yı nakdî alınmadığı dahi tahkīkāt-ı vâkı‘adan anlaşılmasına ve nizâmnâme-i mezkûrun on sekizinci bendinde hilâf-ı usûl damgasız kâğıd üzerine yazılan senedât vesâire da‘vâ ile mehâkim ve mecâlis vesâir hükûmet mahallerine ve lonca odalarına vürûd ettikde ol da‘vânın istimâ‘ına mübâşeret olunmazdan evvel ol sened varaka-i sahîha-i nisbiyeye yazılacak nev‘inden ise cezâ-yı nakdî olmak üzere hâvî olduğu mebâliğin [35] yüzde üçü kıymetinde varaka-i maktû‘aya yazılacak nev‘inden ise derûnunda muharrer olan husûsun cesâmet ve ehemmiyetine göre elli guruşlukdan üç yüz guruşluğa kadar kıymetde sahibi tarafından senedin zeyline bir varaka-i sahîha yapışdırılarak üzerine sûret-i sened yâhûd hülâsası keşîde olunacağı ve bu icrâ olunmadıkça da‘vâsı rü’yet olunamayacağı ve şâyed ol kıymetde varaka-i sahîha bulunamaz ise ol kıymeti dolduracak müte‘addid varaka rabt olunup birinin üzerine senedin sûreti yâhûd hülâsası çekilerek diğerlerinin üzerlerine dahi damganın altına celî kalem ile filanın senedine merbût ibâresi yazılması ve bu rabt olunacak varakaların bahâları senedin sahibi ile ol senedi temhîr veyâ imzâ etmiş olanlar tarafından bi’l-iştirâk mütesâviyen verilmesi lâzım gelir ise de ibtidâ-i emirde hâmil-i sened tarafından edâ olunup ba‘dehû da‘vâ ettiği hâlde senedde mühür ve imzâları olanların hisseleri hükûmet ma‘rifetiyle kendisine alıverileceği ve mehâkim ve mecâlise gelen o makūle senedâtın sahibleri da‘vâdan ferâgat edecek olsalar dahi sened tevkīf olunarak nizâm-ı mezkûrun icrâ ettirileceği muharrer bulunmasına binâen o makūle varaka-i âdiye üzerine muharrer olup da mehâkim ve mecâlise ibrâz olunacağı vakit varaka-i sahîhaya rabt olunan senedâtın âdî kâğıd üzerine yazılmış hükmünde tutulup ber-minvâl-i muharrer ahkâm-ı nizâmiyenin icrâsı Islâhat Komisyonu karârıyla nezd-i senâverîde tensîb olunmuş ve sûret-i hâl vilâyât ile devâire bildirilmiş olmağla taraf-ı sâmî-i Fetvâ-penâhîlerinden dahi bu bâbda iktizâ edenlere tenbîhât-ı lâzıme icrâsına himem-i aliyye-i kerîmâneleri derkâr buyurulmak bâbında emr ü irâde hazret-i men-lehu’l-emrindir. Fî 19 Zilka‘de sene [12]88 ve fî 18 Kânûn-ı sânî sene [12]87. Fî 17 Ra sene [1]278 târihiyle bi’t-tab‘ her tarafa gönderilmiş ve icrâ-yı ahkâmı bi’d-defa‘ât te’kîd edilmiş olan Varaka-i Sahîha Nizâmnâmesi mûcebince her nerede olur ise olsun ikrâz ve istikrâz vesâir ahz u i‘tâ mu‘âmelâtında alınıp verilecek şirket vesâir gûne mukāvelât ve ta‘ahhüdâta dâir yazılacak her nev‘ senedler ve makbûz ve poliçe senedleri ve’l-hâsıl mehâkim ve mecâlis Devlet-i aliyyede li-ecli’l-ihticâc ibrâz olunabilecek kâffe-i senedât ile hazâin-i şâhâne ve mal sandıklarına ve aklâm vesâir mal ve hükûmet me’mûrlarına i‘tâ edilecek ta‘ahhüd ve makbûz senedleri ve mehâkim-i şer‘iyeden i‘tâ olunacak her nev‘ hücec ve i‘lâmât ve kassâm defâtiri vesâir senedât-ı şer‘iye ve ticâret meclisleriyle mecâlis-i sâireden ve memleket meclislerinden eşhâs beyninde hükmolunan da‘vâyı mutazammın verilecek i‘lâm ve mazbatalar ve her kimin tarafından olur ise olsun mesâlih-i zâtiye için gelecek tezkire ve takrîr ve arzuhâller varaka-i sahîha üzerine yazılmış olması ve ba‘zı sarrâfân ve tüccâr vesâireden kendilerine mahsûs poliçe ve bono kâğıdı olanlar kendi kâğıdlarına yazabilip fakat yazmazdan evvel kâğıdlarını Dersa‘âdet’de Damga Kalemi’ne irsâl ile resmini vererek damgalandırması ve kumpanyalar dahi hisse senedleri hakkında böylece etmesi ve gerek mehâkim-i şer‘iyeye ve gerek muhâkemeye me’mûr meclislere arzuhâl ile havâle olunacak da‘vâların hüküm ve i‘lâmı arzuhâlin üzerine yazılmayıp varaka-i sahîha üzerine tahrîr edilmesi ve emvâl-i mîrîye sarfına me’mûr olanlar ma‘âş ve vezâif ve her nev‘ matlûbât-ı şahsiyeden yüz guruşdan yukarı olan mebâliğ için nizâmnâme mûcebince iktizâ eden varaka-i sahîha üzerine makbûz senedi almadıkça akçe sarf etmemesi âdî kâğıd üzerine yazılmış senedât vesâire da‘vâ ile mehâkim ve mecâlis vesâir hükûmet mahallerine ve lonca odalarına gelecek veyâhûd sâir esbâb ve vesâil ile hükûmetin eline geçecek olur ise zabt ile bi’t-tevkīf varaka-i nisbiye üzerine yazılacak nev‘den ise cezâ-yı nakdî olarak hâvî olduğu meblağın yüzde üçü kıymetinde ve varaka-i maktû‘aya yazılacak kabîlden ise derûnunda muharrer husûsun cesâmet ve ehemmiyetine göre elli guruşlukdan üç yüz guruşluğa kadar kıymetde sahibine senedin zeyline varaka-i sahîha yapışdırmadıkça da‘vâsına bakılmaması ve sahibi da‘vâdan ferâgat etmek istese bile sened kendisine verilmeyerek nizâmın buna icrâ ettirilmesi ve bir sened varaka-i nisbiye üzerine yazılmak lâzım iken varaka-i maktû‘aya veyâhûd derecesinden dûn bir varaka-i nisbiyeye yazılmış olur ise âdî kâğıd üzerine yazılmış gibi addolunup ber-vech-i muharrer îcâbının îfâ edilmesi ve işbu nizâmın yerli ve ecnebi herkes hakkında bi’l-istisnâ cârî olması ve bunun tamamî-i icrâsı mehâkim ve mecâlis ile tahsîl-i hukūk ve tesviye-i da‘vâya me’mûr olanların vezâif-i me’mûriyetinden olmasıyla bunda kusûr edenler Cezâ Kānûnnâme-i hümâyûnuna tevfîkan derhâl azlolunup tahkīkāt-ı mekteziye îfâsıyla maslahata irtikâb dahi karışmış olduğu tahakkuk eder ise haklarında ber-mûceb-i kānûn sâir mu‘âmelât-ı lâzıme dahi icrâ olunması Dersa‘âdet’in mahâl-i müte‘addidesiyle taşrada büyük şehirlerin bir kaç mahâllinde ve kazâ başlarında vesâir kasabalarda her nevi‘ sınıf ve kısmın evrâk-ı sahîha dâimâ mevcûd bulundurulmak için mevcûdu hitâm bulmazdan evvel mahâllince sarfına göre iktizâ edecek evrâkın vaktiyle nezâret-i celîle-i mâliyeye yazılarak istenilip celb ettirilmesi lâzım gelir iken şimdiye kadar işbu beyân olunan ahkâm-ı nizâmiyenin her tarafça hakkı ve lâyıkıyla icrâsına i‘tinâ olunmadığından halkın mu‘âmelâtı âdî evrâk üzerinde cereyân edip ahkâm-ı mezkûrenin tamamî-i cereyânından hazîne-i celîleye istihsâli me’mûl-i kavî olan vâridât-ı cesîme ele geçirilemeyerek beyhûde zâyi‘ olmakda bulunmuş ve bu ise sıfât ve me’mûriyet ve hamiyete mugāyir görünmüş olup ba‘demâ bu bâbda büyük ve küçük her kimden ednâ bir kusûr ve iğmâz vukū‘a getirilecek olur ise şedîden taht-ı mesûliyete alınması mukarrer bulunduğundan tekrar te’kîd-i maslahata ibtidâr olunur. Şöyle ki işbu tahrîrât-ı senâverî vüsûlünde taht-ı idâre-i âlîlerinde bulunan me’mûrînin cümlesine bi’l-etrâf tefhîm-i keyfiyet ve beyân-ı ehemmiyet-i maslahata müsâra‘at ile ahkâm-ı mebsûta-i nizâmnâmenin her tarafda herkes tarafından tamamî-i icrâsı esbâbının serî‘an ve kaviyyen istihsâl olunarak bundan böyle her kim cânibinden bu emr-i ehemde dâimâ kusûr ve tehâvün zuhûra getirilir ise derhâl azl ile ber-mûceb-i me’mûriyet-i âlîlerinden hâric bir diğer dâire veyâhûd vilâyete mensûb bir me’mûrdan sâdır olur ise îcâbına buraca bakılmak üzere keyfiyetin bu tarafa ihbâr ve inbâsında dakīka fevt edilmemesi husûsuna himmet buyurulması siyâkında [36] şukka-i mahsûsa terkīm kılındı. Fî 5 Zilka‘de sene [1]288 ve fî 4 Kânûn-ı sânî sene [12]87.