İstanbul Mahkemesi 334 Numaralı Sicil (H. 1280-1329 / M. 1863-1911) cilt: 99, sayfa: 123 Hüküm no: 94 Orijinal metin no: [45-2] Bu defter İBB Kültür A.Ş. ve Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi ortaklığı ile hazırlanmıştır. Gayrimüslimlerin İslam mahallelerindeki emlakını ne şekilde satacakları Gayr-ı Müslimlerin emlâki Taraf-ı sâmî-yi Fetvâ-penâhîye Makām-ı sadâret-i uzmâdan 68 Ma‘rûz-ı bende-i dîrîneleridir ki, İslâm mahallâtından teba‘a-i gayr-ı Müslime’ye ferâğı lâzım gelen menâzilin esnâ-yı teferruğunda hazîne-i evkāfca mefrûğun-leh yedine verilen senedât derûnlarına ahâlî-i Müslime’den başka kimse iskân olunmamak ve akār sûretine konulup İslâm’dan müşterisi bulunduğu hâlde satılmak üzere ba‘zı kuyûd ve şurût derc olunmakda ve binâen-aleyh o makūle büyûta müte‘allik de‘âvî ashâbının mehâkim-i şer‘iyeye mürâca‘atlarında şartla ferâğ mu‘teber olmayacağı beyânıyla ferâğ-ı vâkı‘ın fesâdına hükmolunarak bu ise envâ‘-ı müşkilât ve şikâyâta sebeb vermekde olduğundan bahisle ta‘dîlât-ı lâzımenin icrâsı husûsuna dâir Evkāf-ı hümâyûn Nezâret-i celîlesi makāmından vârid olan tezkire meclis-i hass-ı vükelâda kırâet ve mütâla‘a olundu. Mahallât-ı İslâmiye’de kâin menâzil ve mesâkinin ikāmet-i ehl-i İslâm’a te’bîden ihtisâs kā‘idesinin muhâfaza-i ahkâmı ehem ve elzem olmasıyla buna hiç bir şey denilemeyeceği derkâr olup fakat ashâb-ı menâzilden ba‘zı zevât ve kesân hânelerini teba‘a-i gayr-ı Müslimeden olanlara kat‘iyen ferâğ birle mukābilinde istidâne ve def‘-i ihtiyâcât-ı zarûriye eylemekde bulundukları hâlde bunların bir takımı fâriğ oldukları evlerin ber-minvâl-i meşrûh ehl-i İslâm’dan mâ‘adâya satılamayacağı şartına istinâden birçok da‘vâlar açmakda ve içlerinden îfâ-yı hükm ferâğa hazır olanlar dahi şart-ı mesrûdun icbâr ve ilcââtıyla evkāfca dûçâr-ı envâ‘-ı su‘ûbât olmakda ve bu şeyler rehin-i sahîh hükmünde bulunan menâzile emniyetle kendi mal ve sermâyesinden akçe ikrâz edenlerin ekseriyâ izâ‘e-i hukūkunu istilzâm eylemekde idiğine ve hâlbuki esâs-ı şart ve mu‘âmele-i şer‘ ve kānûna ve fâriğ ile mefrûğun-leh beyninde bi-hakkın hudûs-ı münâza‘ayı mûcib olabilecek esbâba müstenid olmayıp mücerred hazîne-i evkāfca ittihâz edilen bir vaz‘ ve te‘âmülden ve gāyet maslahat ise o gûne hânelere müte‘allik şart-ı müfside da‘vâlarının mehâkim-i şer‘iye ve nizâmiyede istimâ‘ olunmaması kā‘idesinin te’sîs ve i‘lânından ibâret bulunduğuna mebnî ol vechile icrâ-yı îcâbı tensîb olunarak bi’l-istîzân irâde-i seniyye-i cenâb-ı pâdişâhî dahi ol merkezde müte‘allik ve şeref-sudûr buyurulup hükm-i münîf-i irâde-i seniyyeye tevfîkan tasdîr olunan emr-i âlî leffen savb-ı sâmî-i Fetvâ-penâhîlerine irsâl kılınmış olmağla ona göre mu‘âmele olunması husûsunun mehâkim-i şer‘iyeye iş‘âr ve i‘lânı bâbında emr ü irâde hazret-i men-lehu’l-emrindir. Fî 17 Rebî‘ülevvel sene [12]90 ve fî 3 Mayıs sene [12]89.