İstanbul Mahkemesi 334 Numaralı Sicil (H. 1280-1329 / M. 1863-1911) cilt: 99, sayfa: 185 Hüküm no: 184 Orijinal metin no: [28-2] Bu defter İBB Kültür A.Ş. ve Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi ortaklığı ile hazırlanmıştır. Kaime-i nakdiyenin tedavülden kaldırılmasına dair kararname Taraf-ı vâlâ-yı Fetvâ-penâhîye Ma‘rûz-ı bende-i dîrîneleridir ki, Kavâim-i nakdiyenin ale’t-tedrîc ilgāsı zımnında işbu doksan beş senesi Martı’nın sekizi târihiyle neşr ü i‘lân olunan karârnâme ahkâm-ı mündericesinden dolayı ma‘lûmât ve müdâyenât-ı umûmiyenin devâir-i resmiye ile eşhâs arasında olan mukāvelâtın bir sûret-i sâlimeye rabtı hakkında Şûrâ-yı Devletçe tanzîm ve ta‘dîl olunup Meclis-i Mahsûs-ı Vükelâ’da kırâet ve tasdîk kılınan karârnâmenin icrâ-yı ahkâmına bi’l-istîzân irâde-i seniyye-i hazret-i pâdişâhî müte‘allik buyrularak nusah-ı matbû‘asından iktizâ edenlere gönderildiği gibi bir kıt‘ası da leffen irsâl-i sûy-ı sâmî-i Fetvâ-penâhîleri kılınmış ve evrâk-ı havâdisle de i‘lân-ı keyfiyet edilmiş olmağın Bâb-ı Vâlâ-yı Meşîhat-penâhîlerince dahi ahkâm-ı mündrecesine tevfîk mu‘âmeleye [29] himem-i aliyye-i Fetvâ-penâhîleri derkâr buyurulmak bâbında emr ü irâde-i hazret-i men-lehu’l-emrindir. Fî 2 Ramazan sene [12]96 ve fî 17 Ağustos sene [12]95. Kavâim-i nakdiyenin tedâvülden kaldırılması hakkında hazâin-i devlete âid mu‘âmelât fî 8 Mart sene [12]95 târihli karârnâme ile neşr ve i‘lân kılınmış idi. Devâir-i resmiyenin eşhâs ile olan mukāvelâtı gibi ba‘zı istisnââtdan mâ‘adâ umûm ahâlî beyninde kāime üzerine vukū‘ bulmuş olan mu‘âmelât ve ikrâz ve istikrâzdan ve îcâr ve istîcardan dolayı akdedilen mukāvelât hakkında cereyân edecek kavâ‘id dahi bu kerre Şûrâ-yı Devlet Tanzîmât Dâiresi’nden kaleme alınıp heyet-i umûmiyesinde ve Meclis-i Mahsûs-ı Vükelâ’da kabûl ve tasdîk ile icrâsına bi’l-istîzân irâde-i seniyye-i hazret-i şehin-şâhî müte‘allik buyrulan işbu karârnâme ile i‘lân kılınır. Kavâim-i nakdiyenin neşrinden evvel ve tedâvülü zamanındaki müdâyenât ve mu‘âmelât hakkında karârnâme lâyihası Birinci madde: Kavâim-i nakdiyenin ibtidâ-yı neşri olan fî 15 Receb sene 1293 ve fî 22 Temmuz sene [12]92 târihinden evvel her nevi‘ altın ve gümüş ve metelik üzerine olup henüz te’diye edilmeyen borçlarına o nevi‘ altın ve gümüş ve metelik ile ödenecek ve cins tasrîh olunmayan guruş borçlar râyic akçe ile ya‘ni kāimenin tedâvülünden evvel altının râyici yüz kırk ve meteliğin râyici yüz otuz guruş olduğundan bu nisbet ile te’diye olunacak ve her nevi‘ borçların re’sü’l-mâlı ne cins akçe ise fâizleri dahi o cins akçeye tâbi‘ olacakdır. İkinci madde: Kāimenin tedâvülü zamanında her nevi‘ altın ve gümüş ve metelik üzerine olan borçlar cinsi cinsine te’diye olunacakdır. Üçüncü madde: Kāimenin neşrinden sonra kāime adedi ile veyâ kāime yüz guruş hesâbıyla olan borçlar ve kāime zamanından tedâhülde bulunan hademe vezâyifi ve teba‘a ma‘âşı ve amele ücürâtı dört buçuk yüzlük kāime yerine bir yüzlük altın veyâhûd borçların te’diyesi gününde bir yüzlük altın kaç kāime eder ise o mikdâr kāime i‘tâsıyla te’diye olunacakdır. Dördüncü madde: Kāimenin neşrinden sonra cinsi tasrîh olunmaksızın guruş üzerine olan borçlar beher yüzlük kāime yüz otuz guruşdan kaç yüzlük kāime eder ise üçüncü madde ahkâmına tevfîkan te’diye eyleyecekdir. Beşinci madde: Devletin mu‘âmelâtına dâir fî 8 Mart sene [12]95 târihli karârnâme ahkâmı kemâ-kân bâkī ve câridir. Fakat devâir-i resmiyenin eşhâs ile olan mukāvelâtı ve devâir-i devletde müteşekkil tekā‘üd sandıkları ve eytâm ve belediye ve menâfi‘ ve mütevellîler idâresinde bulunan evkāf ve avârız sandıkları gibi devlet hesâbına idâre olunmayan te’sîsât mu‘âmelâtı işbu karârnâme hükmüne tâbi‘ olacakdır. Altıncı madde: İşbu karârnâmenin neşrinden evvel vukū‘ bulmuş olan teslîmât ve te’diyât mer‘î ve mu‘tebeber olup bitmiş hükmünde tutulacakdır. Yedinci madde: [30] Kāimenin neşrinden sonra kāimeden veyâ guruş üzerine akdedilmiş olan îcâr mukāveleleri işbu karârnâmeye istinâden fesholunamayıp kemâ-kân mer‘î ve mu‘teber tutulacakdır. Ancak fî 8 Mart sene [12]95 târihinden mukaddemki müddete mahsûs olsun ve gerek ondan sonra devam eden mukāvele müddetine âid bulunsun henüz te’diye olunmamış olan îcâr bedelleri üçüncü madde ahkâmına tevfîkan îfâ olunacakdır. Sekizinci madde: Bundan evvelki kavâim-i nakdiyenin ilgāsı zamanında ittihâz olunan dârülfünûn? kā‘idesince tesviyesi mukarrer olan düyûn-ı atîka mu‘âmelâtı işbu karârnâme hükmüne tâbi‘ <> değildir. Hâtime İşbu karârnâme ahkâmı Dersa‘âdet ve taşralarda kāime tedâvül eden mahallerin cümlesine şâmildir. Fî 2 Ramazan sene [1]296 ve fî 7 Ağustos sene [1]295.