İstanbul Mahkemesi 334 Numaralı Sicil (H. 1280-1329 / M. 1863-1911) cilt: 99, sayfa: 213 Hüküm no: 217 Orijinal metin no: [55-1] Bu defter İBB Kültür A.Ş. ve Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi ortaklığı ile hazırlanmıştır. Balkapanı civarında kapattırılmış olan İstimatopolos’a ait müskirât mağazasının tahliyesi, eğer içinde müskirât yoksa açılmasına izin verilmesi Der-zamân-ı Çerkeş Şeyhîzâde es-Seyyid Mehmed Tevfik Efendi hazretleri Gurre-i Şevval sene 1300 Bâbıâlî Dâire-i Sadâret-i uzmâ Taraf-ı vâlâ-yı Meşîhat-penâhîye Ma‘rûz-ı bende-i dîrîneleridir ki, Balkapanı civârında kapattırılmış olan bir bâb gedikli müskirât mağazası hakkında İstimatopolos tarafından i‘tâ olunan arzuhâl üzerine evvel ve âhar ve cereyân eden tedkīkāt ve muhâberâtı hâvî Şûrâ-yı Devlet Dâhiliye Dâiresi’nden tanzîm ve i‘tâ olunan mazbatanın leffen irsâl kılınan sûreti mütâla‘asından müstebân olacağı üzere merkūmun tasarruf iddi‘âsında bulunduğu gedik âharın uhdesinde olduğu anlaşılmış ve bu mağazada müskirât bulunması mahzûr-ı nizâmîsinden başka umûm tüccârın mu‘âmelesine sekte îrâs edeceği o civâr ahâlî ve tüccârı tarafından müte‘addid mühür ve imzâyı hâvî verilen arzuhâlde istid‘â olunmuş olduğuna binâen hükm-i nizâmın muhâfazası zımnında mezkûr mağazada el-hâletü hâzihî müskirât füruht olunmakda ise evvelki karârlara tevfîkan hemen tahliyesi ve müskirâtdan hâlî ise küşâdına ruhsat verilmesi husûsunun Şehremânetiyle Zabtiye Nezâreti’ne havâlesi ve taraf-ı vâlâ-yı Meşîhat-penâhîleriyle Rüsûmât Emâneti’ne ma‘lûmât i‘tâsı tezekkür olunmuş ve mûcebince emânet ve nezâret-i müşârün-ileyhâya teblîğ-i karâr olunması Dâhiliye Nezâret-i celîlesine bildirildiği gibi Rüsûmât Emânet-i behiyesine de ma‘lûmât verilmiş olmağla taraf-ı âlî-i Fetvâ-penâhîlerince dahi iktizâsının îfâsı bâbında emr ü irâde hazret-i men-lehu’l-emrindir. Fî 5 Safer sene 1301 ve fî 24 Teşrîn-i sânî sene [1]299. Mazbata sûreti Numara 937 Balkapanı civârında kapattırılmış olan bir bâb gedikli müskirât mağazası hakkında İstimatopolos tarafından takdîm kılınan arzuhâl ve cereyân eden tedkīkāt üzerine mezkûr mağazanın küşâdına ruhsat i‘tâsına dâir fî 11 Zilka‘de sene [12]98 târihinde takdîm kılınan mazbata mûcebince taraf-ı vâlâ-yı Meşîhat-penâhî ve Şehremâneti ile muhâbereli tezâkir-i sâmiye ve bu mağaza esâsen müskirât mağazası olmadığı gibi mevki‘i dahi nizâmnâme ahkâmına muvâfık bulunmamasından dolayı tahliyesi Meclis-i Vâlâ-yı Şûrâ-yı Devlet karârları iktizâsından bulunduğuna dâir gedikli meygedeciler esnâfı tarafından takdîm olunan arzuhâl evvelki karârların nazar-ı i‘tibâra alınmaması şâyân-ı dikkat göründüğü işâret-i aliyyesiyle Şûrâ-yı Devlet’e havâle ve tevârih-i muhtelifede dâiresine ihkā olunmağla kırâet olundu. Zikrolunan mağazanın küşâdı hakkında takdîm kılınan mazbata merkūm İstimatopolos’un istid‘âsı üzerine Rüsûmât Emânetiyle muhâbere olundukda alınan cevâbda ve gösterilen fî 2 Receb sene [12]84 târihli derkenâr kaydında, fabrikacı Piretomos’un Tekfursarayı’nda mutasarrıf olduğu meygede gediğinin Tahtakal‘a’daki müskirât mağazasına nakli hakkındaki istid‘â üzerine tedkīkāt-ı mukteziye icrâ ve mezkûr gediğin nakli istenilen mahallede ise zâten müskirât füruht olunmakda idiği mukaddemâ i‘lân olunması üzerine bu gediğin nakli ba‘zı emsâline muvâfık görünmekle Zecriye İdâresi’nde mu‘âmele-i mukteziyenin icrâsı [56] Meclis-i Vâlâ karârıyla fî 12 Ramazan sene [12]82 târihinde bâ-tezkire emr ü iş‘âr buyrulduğu gösterilmiş ve buldurulan tezkire-i sâmiye sûreti dahi bunu müeyyed bulunmasından ve mezkûr mağazanın müskirâtın tahliyesi hakkında ahîren Meclis-i Vâlâ ve Şûrâ-yı Devlet’in ...? Mülkiye Dâiresi’nden verilen mazbata müsveddesi ve evrâkı esnâ-yı harîkde muhterik olarak bunlara destres olunamamasından neşet etmiş olup ancak makām-ı vâlâ-yı Meşîhat-penâhî cevâbında mezkûr şerbethâne gediği âlâtının bâ-hüccet Tekfursarayı’nda mahâll-i mahsûs ve mu‘ayyenede müstakar iken Balkapanı civârındaki mağazaya naklolunduğu kaydı tetebbu‘ edilen yüz senelik sicillâtda görülemediği gibi bu makūle gedikât tahkīkāt ve tedkīkāt icrâsıyla mahzûr olmadığı tebeyyün ettikden sonra verilen i‘lâm üzerine bâ-irâde-i seniyye naklolunagelip seksen üç târihinden sonra şerbethâne gediği nakli bâ-irâde-i seniyye memnû‘ bulunduğunun mezkûr gediğin nakli rehin-i cevâz olamayacağı beyân ve mezkûr mağazanın Rüstem Paşa Câmi‘-i şerîfiyle Balkapanı Mescidi’ne kurbiyeti ve zâbıtaca mahzûr ve mazarrâtı olmak cihetiyle sedd ü bendi îcâb edeceği Meclis-i İdâre-i Mülhakāt’ın melfûf tezkiresinde dermeyân kılınmışdır. Bu da‘vâ eski bir şey olup mezkûr gediği nakleden mağazacının sedd ü bendi ve küşâdı birkaç def‘a taht-ı karâra alındığı evrâk-ı muhavvele ...? anlaşılmış olduğundan bir karâr-ı kat‘î ittihâz olunmak üzere İstanbul kādısı sâbık fazîletlü efendi hazretleri dâireye da‘vet ve müsted‘îler dahi celb olunarak cereyân eden müzâkere netîcesinde gediğini nakleden meyhâne sahibi bu iş için mukaddemâ sebk eden karârdan ve gedik naklinin emsâli bulunduğundan bahisle bir takım sened ve hüccet ibrâz ve esnâf-ı merkūme dahi gedik nakli irâde-i seniyye ve nizâmnâme-i mahsûs ile taht-ı memnû‘iyete alındığını ityân eylemiş ve bu misillü şerbethâneler esâsen İstanbul kādılığına merbût bulunmuş olmasına ve evrâk-ı merkūme meâllerine göre oraca tedkīkāt-ı nizâmiye icrâ ve tarafeynin ifâde ve iddi‘âları istimâ‘ olunarak ileride bir gûnâ nizâ‘ ve iddi‘â vukū‘una meydân vermeyecek suretde bir karâr ittihâzıyla netîcesinin iş‘ârı zımnında keyfiyetin İstanbul Kādılığı’na havâlesi taraf-ı vâlâ-yı Meşîhat-penâhîye teblîğ edilmişidi. Alınan cevâb ile İstanbul kādılığının müzekkeresinde tarafeyn celb ile tedkīkāt-ı mukteziye icrâ olundukda mağazanın sahibi mezkûr gediği sahib-i evveli Piretomos’un İstanbul Kısmet-i Belediye Mahkemesi ma‘rifetiyle tahrîr olunan terekesinden bi’l-müzâyede bin iki yüz doksan dokuz senesi Muharrem’inin yirmi dokuzuncu günü dahi Ahî Çelebi Mahkemesi ma‘rifetiyle satın aldığı iddi‘â ve bir kıt‘a i‘lâm irâe eylemiş ise de mahkemece merkūmun terekesinde satılan meyhâneci gediği olduğu mazbût kayıddan anlaşıldığı gibi temellük iddi‘âsında bulunan meygedeci esnâfı dahi bu gediğin yüz yirmi sehim i‘tibârıyla yetmiş sehimini semen-i müsemmâ mukābelesinde târih-i mezkûrdan altı sene mukaddem ya‘ni bin iki yüz doksan üç senesi Rebî‘ülevvel’inin ol altıncı günü İstanbul Bâb Mahkemesi ma‘rifetiyle emsâli ve usûlü dâiresinde satın aldıklarını ifâde ve bu ifâdenin sıhhati dahi kayden tebeyyün etmiş ve bu misillü gedikât-ı memlûkenin mübâya‘âtı münhasıran İstanbul Mahkemesi’ne âid olmağla beraber müstakar olan gedikâtın diğer mahalle nakli nizâmen memnû‘ bulunmuş olduğundan gedik-i mezkûrun gerek Balkapanı’na nakli iddi‘âsında ve gerek ...? ile müste’cirler tarafından tahaddüs eden zarar ve ziyân iddi‘âsına asla mahâl kalmadığı <> ve keyfiyetin tarafeyne tefhîm ile ilzâm olunduğu beyân olunmuşdur. Tedkīkāt-ı ahîreye nazaran merkūmun tasarruf iddi‘âsında bulunduğu gedik âharın uhdesinde olduğu anlaşılmış ve bu mağazada müskirât bulunması mahzûr-ı nizâmîsinden başka umûm tüccârın mu‘âmelesine sekte îrâs edeceği o civâr ahâlî ve tüccârı tarafından müte‘addid mühür ve imzâyı hâvî verilen arzuhâlde istid‘â olunmuş olduğuna binâen hükm-i nizâmın muhâfazası zımnında mezkûr mağazada el-hâletü hâzihî müskirât [57] füruht olunmakda ise evvelki karârlara tevfîkan hemen tahliyesi ve müskirâtdan hâlî ise küşâdına ruhsat verilmesi husûslarının Şehremânetiyle Zabtiye Nezâreti’ne havâle ve taraf-ı vâlâ-yı Meşîhat-penâhî ile Rüsûmât Emâneti’ne ma‘lûmât i‘tâsı tezekkür kılındı. Emr ü fermân hazret-i men-lehu’l-emrindir.