İstanbul Mahkemesi 334 Numaralı Sicil (H. 1280-1329 / M. 1863-1911) cilt: 99, sayfa: 228 Hüküm no: 234 Orijinal metin no: [65-1] Bu defter İBB Kültür A.Ş. ve Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi ortaklığı ile hazırlanmıştır. Hükümetin de taraf olduğu davalarda halk gibi mahkemelere müracaat etmesi gerektiği Sadâret’den Taraf-ı âlî-yi hazret-i Fetvâ-penâhîye Ma‘rûz-ı bende-i dîrîneleridir ki, Kuvve-i <> idâre ve adliyenin yekdiğerinden tefrîki ve hakk-ı kazânın mehâkime tevdî‘i cihetiyle hükûmete âid de‘âvî için dahi efrâd misillü mehâkime mürâca‘at olunması lâzım gelir iken ba‘zı mahallerce şu nokta-i mühimmeye adem-i dikkatle hükûmet da‘vâlarında mahkemeye mürâca‘at olunmaksızın kuvve-i idâre hüküm ve nüfûzuyla istifâ-yı hukūka teşebbüs yolunda mu‘âmeleler vukū‘a gelmekde olup bu ise kavânîn-i mer‘iyyeye mugāyeretinden başka maddî ve ma‘nevî pek çok mazarrât ve sû-i te’sîrâtı istilzâm eyleyeceğine ve beyâna hâcet olmadığı üzere hükûmet-i seniyyenin eşhâs üzerindeki matlûbâtı ya vergi ve tekâlîf-i sâire misillü kānûnen mu‘ayyen veyâhûd bey‘ ü şirâ ve emsâli mu‘âmelâtdan münba‘is husûsât gibi bir akidden mütevellid olmak lâzım gelerek binâberîn matlûbât-ı emîriye kānûnu ise usûl ve nizâmât-ı mahsûsasına tevfîkan idâre tarîkiyle ve bir akid ve emsâli mu‘âmelâtdan hâdis ise mehâkime mürâca‘atla istifâsı lüzûmu bedîhî ve o makūle akid ve emsâli mu‘âmelâtdan mütevellid matlûbât-ı emîriyenin senede merbût veyâ zâhir olması mahkemeye mürâca‘atdan müstesnâ edemeyeceği gibi arâzî ve çiftlik ile sâir emlâk-i gayr-ı menkūleye müte‘allik husûsâtda dahi zi’l-yed olan kimesne da‘vâcısının hakkını tanımak ismediği hâlde usûlü dâiresinde bir i‘lâm alınmadıkça iddi‘â edilen şeyin idâre me’mûrları ma‘rifetiyle kendisinden ahz ü nez‘i kavâ‘id-i esâsîye-i adliye münâfî idiğine binâen ba‘demâ hükûmet-i seniyyenin vergi vesâir tekâlîf-i emîriyeye müte‘allik olmayıp mücerred akidden ve emsâli mu‘âmelâtdan mütehaddis bir matlûbunu tanımak veyâhûd bi’r-rızâ müdde‘â-bihi îfâ ve i‘tâ etmek istemeyen kimseler aleyhinde usûl-i mer‘iyye ve kavânîn-i adliye dâiresinde mahkemeye bi’l-mürâca‘a alınacak i‘lâm hükmünün nizâmına tevfîkan icrâsı taleb olunması ve bu sûret kavâ‘id-i esâsîye-i hukūk îcâbından olmağla hilâfı hareketden be-gāyet ictinâb edilmesi zımnında Adliye Nezâret-i celîlesinin iş‘ârı üzerine ta‘mîmen devâir ile vilâyâta ve müstakil mutasarrıflıklara vesâyâ-yı mukteziye îfâ kılınmış olmağla Bâb-ı Vâlâ-yı Fetvâ-penâhîlerince dahi ber-minvâl-i meşrûh mu‘âmelât-ı mukteziyenin icrâsına himem-i aliyye-i Meşîhat-penâhîleri masrûf buyurulmak bâbında emr ü irâde hazret-i men-lehu’l-emrindir. Fî 6 Ramazan sene [1]301 ve fî 13 Haziran sene [1]302. Said