İstanbul Mahkemesi 334 Numaralı Sicil (H. 1280-1329 / M. 1863-1911) cilt: 99, sayfa: 429 Hüküm no: 478 Orijinal metin no: [192-3] Bu defter İBB Kültür A.Ş. ve Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi ortaklığı ile hazırlanmıştır. Gayrimüslim cemaatlere ait nafaka davalarının görüleceği merci ve teferruatı Bâb-ı Fetvâ Dâire-i Meşîhat-i İslâmiye Tahrîrât Kalemi Aded: 2 İstanbul Kādılığı’na, Fazîletlü Efendim Hazretleri, Cemâ‘ât-ı gayr-ı Müslime nafaka da‘vâlarının ta‘yîn-i merci‘-i rü’yetine ve teferru‘âtına dâir Şûrâ-yı Devlet Hey’ât-ı Umûmiyesince tanzîm ve Meclis-i Vükelâ’da kırâet olunan mazbatanın münderecâtı hakkında yeniden tedkīkāt icrâsıyla ittihâz olunacak karârın inbâsı hakkında sebk eden teblîgāt üzerine hey’ât-ı mezkûreden i‘tâ ve Meclis-i Mahsûs-ı Vükelâ’da mütâla‘a olunan mazbatada ba‘de-ezîn mehâkim-i şer‘iyece müdâhale olunmaması Rum Patrikhânesi tarafından istid‘â edilen mevâddın birincisi zevc ve zevce beyninde mütehaddis nafaka da‘vâsının tarafeynin rızâsıyla mahkeme-i şer‘iyede rü’yeti keyfiyeti olup mehâkim-i şer‘iyenin tefrîk-i vezâif nizâmnâmesinde ta‘dâd olunan mevâddan mâ‘adâ doğrudan doğruya rızâ-yı tarafeyn ile mürâca‘at vukū‘unda bi’l-umûm de‘âvîyi rü’yete me’zûn [193] bırakılması Hükûmet-i Seniyye’nin tevzî‘-i adâlet için kâffe-i teba‘a-i Devlet-i Aliyye’ye hâkim-i tabî‘i nasbından ibâret olarak işbu müsâ‘adeyi mehâkim-i mezbûrenin rızâ-yı tarafeyn ile rü’yet ettiği mevâddan dolayı sâir devâir ve mehâkimin vezâifine müdâhale sûretinde telakkī eylemek doğru olamayacağı gibi rızâ-yı tarafeyn ile zevceyn beyninde mütehaddis nafaka da‘vâsından dolayı bi’r-rızâ mehâkim-i şer‘iyeye mürâca‘at vukū‘unda nafaka takdîrini mûceb olan fesh-i nikâhın îcâb-ı mezhebîsi zâten patrikhânece icrâ kılınmış olduğu cihetle mürâca‘at-ı vâkı‘anın patrikhâne müsâ‘adâtına müdâhale addiyle ashâb-ı mürâca‘ata cevâb-ı red vermek maslahat ve hukūk-ı hükûmetle mütenâsib olmamasına binâen zevceyn beyninde mütehaddis nafaka da‘vâlarının zevceynin bi’r-rızâ mürâca‘atlarında mehâkim-i şer‘iyece de rü’yeti ekseriyetle muktezâ-yı ma‘delete muvâfık görüldüğü ve patrikhânece verilen bir nafaka karârını hükümsüz bırakmak maksadıyla mahkûmun-aleyh olan zevcin mahkeme-i şer‘iye nezdinde zevcesi aleyhine ikāme eylediği itâ‘at da‘vâsının rü’yetine teşebbüs edilmesinden münba‘is ikinci maddeye gelince patrikhânelerce îfâ olunan mukarrerâtın mevki‘-i icrâya vaz‘ı kavâ‘id-i mahsûsası îcâbından olduğu ve nafaka mukarrerâtının bazıları her ne kadar fesh-i nikâhdan akdem iftirâk karârı üzerine takdîr edilerek nikâhın zevceyn beyninde idâmesi için bir tedbîr şeklinde dahi i‘tâ olunmakta ise de akd ve fesh-i nikâh mu‘âmelesi ve onlardan mütevellid nafaka takdîri meselesi mukarrerât-ı ahîre mûcebince munhasıran patrikhânece bilinecek mevâddan bulunduğu cihetle bu bâbda mehâkim-i şer‘iyece itâ‘at i‘lâmları i‘tâsı münâsib olamayacağından ba‘de-ezîn mehâkim-i şer‘iyece itâ‘at da‘vâsının rü’yetine teşebbüs olunmaması müttehiden tasvîb olunduğu ve vukū‘ bulan mürâca‘at üzerine mehâkim-i şer‘iyece evlâd-ı sıgāra nafaka takdîr kılınmasından ibâret olan üçüncü maddeye nakl-i makāl olundukta ne patriklik ve metrepolidlik berat-ı âlîlerinde ne de patrikhâne nizâmnâmesinde hatta zevcâta âid nafaka da‘vâlarının bile devâir-i rûhâniyece rü’yetini mutazammın hiçbir kayd ve işâret görülemediği ve mukarrerât-ı ahîrenin ittihâzından mukaddem devâir-i mezkûre tarafından bu bâbda i‘tâsı te‘âmülen mer‘î olan karârnâmeler dahi emr-i mahsûsu hükmünce nafakanın esâs ve mikdârı hakkında alâkadârânın i‘tirâzı vukū‘ bulmadıkça tenfîz ve icrâ edilip i‘tirâz vukū‘unda tarafeyn mahkeme-i şer‘iyeye i‘zâm olunageldiği hâlde mu’ahharan dermeyân olunan müsted‘iyât üzerine müttehaz olan mukarrerât-ı mebhûsün-anhâda akd-i nikâh ve fesh-i nikâhdan mütevellid nafaka da‘vâları kaydıyla vücûb-ı nafakanın esbâb-ı ma‘lûmesince zevciyet maddesinden münba‘is nafakât hakkında devâir-i rûhâniyenin salâhiyeti te’yîd edilmiş olmasına nazaran patrikhânenin bu bâbdaki iddi‘âsı nafaka-i evlâdın zevciyete müte‘allik mesâilin furû‘undan ad edilmek esâsına mübtenî ise de evlâd ve ekārib-i sâireye terettüb eden nafaka esbâb-ı mezkûreden karâbet maddesine ya‘ni zevciyetden büsbütün başka bir sebebe mübtenî bulunduğundan ve nafaka-i sıgār pederinden başka ekārib-i sâire üzerine de müterettib olduğundan bu gûne de‘âvînin akd ve fesh-i nikâh müsted‘âtından addiyle nafaka-i zevcâtın asl ve nafaka-i evlâdın fer‘ i‘tibâr olunmasına ve de‘âvî-i mezkûrenin merci‘-i tabî‘îsi olan mehâkim-i şer‘iyeden başka bir mahâlde rü’yeti iddi‘âsına mahâl ve imkân bulunmadığı misillü zevceynin vefâtı yâhûd iftirâkı hâlinde evlâd-ı sıgārın [194] ebeveyn yâhûd akrabâ-yı sâiresinden hangisinin nezdinde kalması lâzım geleceği dahi mehâkim-i mezkûrenin vezâifi cümlesine dâhil olan hıdâne mesâilinden ve takdîr-i nafaka-i evlâd salâhiyetiyle lâzım ve melzûm kabîlinden olacağına ve patrikhânelerin hâiz bulundukları kâffe-i müsâ‘adât berat-ı âliye ile nizâmnâmeler ve evâmir ve mukarrerât-ı mevcûde ile mu‘ayyen ve ma‘lûm olduğundan patrikhânece husûsât-ı meşrûha hakkındaki iddi‘âyı te’yîden ihticâca sâlih diğer bir vesîka irâesi de gayr-ı mutasavver bulunduğuna ma‘a hâzâ müsâ‘adât-ı mezkûre ahvâl-i istisnâiyeden olarak iktizâyı tefsîr tarîkleriyle tevsî‘ ve teşmîle gayr-ı mütehammil olduğuna binâen sâlifü’z-zikr de‘âvînin kemâ-fi’s-sâbık mehâkim-i şer‘iyede lüzûm-ı rü’yeti tezekkür kılındığı dermeyân olunmuş ve tafsîlât-ı meşrûhaya nazaran mârrü’z-zikr üç madde hakkında ittihâz olunan mukarrerât muvâfık görülerek Adliye Nezâret-i celîlesine de teblîğ edilmiş olduğunu mutazammın vârid olan fî 16 Safer sene 1328 târihli ve iki yüz yetmiş beş adedli tezkire-i sâmîye üzerine keyfiyetin ta‘mîmen hükkâm-ı şer‘e izbârı Meclis-i Tedkīkāt-ı Şer‘iyye’den ifâde olunmuş ve mülhakāta gönderilmek üzere işbu tahrîrâtın nüsah-ı kâfiyesi leffen tisyâr kılınmış olmağla ona göre îfâ-yı mu‘âmele olunması siyâkında tezkire-i mecî terkīm kılındı. Fî 23 Rebî‘ülevvel sene 1328 ve fî 22 Mart sene 1326. Şeyhülislâm Hüseyin Hüsnü